Boeddhisme is een religie gebaseerd op de leer van Siddhartha Gautama, die werd geboren in de vijfde eeuw voor Christus in wat nu Nepal en Noord-India is. Hij werd 'de Boeddha' genoemd, wat 'ontwaakte' betekent, nadat hij een diep besef van de aard van leven, dood en bestaan had ervaren. In het Engels werd gezegd dat de Boeddha verlicht was, hoewel het in het Sanskriet 'bodhi' of 'ontwaakt' is.
De rest van zijn leven reisde en onderwees de Boeddha. Hij leerde mensen echter niet wat hij zich realiseerde toen hij verlicht werd. In plaats daarvan leerde hij mensen hoe ze verlichting voor zichzelf konden realiseren. Hij leerde dat ontwaken komt door je eigen directe ervaring, niet door overtuigingen en dogma's.
Ten tijde van zijn dood was het boeddhisme een relatief kleine sekte met weinig impact in India. Maar tegen de derde eeuw voor Christus maakte de keizer van India het boeddhisme tot de staatsgodsdienst van het land.
Het boeddhisme verspreidde zich vervolgens over Azië en werd een van de dominante religies van het continent. De schattingen van het aantal boeddhisten in de wereld van vandaag variëren sterk, deels omdat veel Aziaten meer dan één religie in acht nemen en deels omdat het moeilijk is om te weten hoeveel mensen het boeddhisme in communistische landen zoals China beoefenen. De meest voorkomende schatting is 350 miljoen, waardoor het boeddhisme de vierde grootste van de wereldreligies is.
Boeddhisme verschilt duidelijk van andere religies
Het boeddhisme is zo verschillend van andere religies dat sommige mensen zich afvragen of het überhaupt een religie is. De centrale focus van de meeste religies is bijvoorbeeld een of meerdere. Maar het boeddhisme is niet-theïstisch. De Boeddha leerde dat geloven in goden niet nuttig was voor diegenen die verlichting wilden realiseren.
De meeste religies worden bepaald door hun overtuigingen. Maar in het boeddhisme staat alleen geloven in leerstellingen buiten het punt. De Boeddha zei dat leerstellingen niet alleen geaccepteerd moeten worden omdat ze in de Schrift staan of door priesters worden onderwezen.
In plaats van de leer te leren om te onthouden en te geloven, leerde de Boeddha hoe je de waarheid voor jezelf kunt realiseren. De focus van het boeddhisme ligt op de praktijk in plaats van het geloof. De belangrijkste schets van de boeddhistische praktijk is het achtvoudige pad.
Basisonderwijs
Ondanks de nadruk op vrij onderzoek, kan het boeddhisme het best worden opgevat als een discipline en een veeleisende discipline daarbij. En hoewel boeddhistische leringen niet moeten worden geaccepteerd op blind geloof, is het begrijpen van wat de Boeddha leerde een belangrijk onderdeel van die discipline.
De basis van het boeddhisme is de vier nobele waarheden:
- De waarheid van het lijden ("dukkha")
- De waarheid van de oorzaak van het lijden ("samudaya")
- De waarheid van het einde van het lijden ("nirhodha")
- De waarheid van het pad dat ons bevrijdt van lijden ("magga")
Op zichzelf lijken de waarheden niet zoveel. Maar onder de waarheden zijn talloze lagen van leringen over de aard van het bestaan, het zelf, het leven en de dood, en niet te vergeten het lijden. Het gaat er niet alleen om in de leringen te 'geloven', maar ze te onderzoeken, te begrijpen en te toetsen aan je eigen ervaring. Het is het proces van verkennen, begrijpen, testen en realiseren dat het boeddhisme definieert.
Diverse scholen van het boeddhisme
Ongeveer 2.000 jaar geleden verdeelde het boeddhisme zich in twee grote scholen: Theravada en Mahayana. Eeuwenlang was Theravada de dominante vorm van boeddhisme in Sri Lanka, Thailand, Cambodja, Birma, (Myanmar) en Laos. Mahayana is dominant in China, Japan, Taiwan, Tibet, Nepal, Mongolië, Korea en Vietnam. Mahayana heeft de afgelopen jaren ook veel volgers gekregen in India. Mahayana is verder onderverdeeld in vele subscholen, zoals Pure Land en Theravada-boeddhisme.
Vajrayana-boeddhisme, dat vooral wordt geassocieerd met het Tibetaanse boeddhisme, wordt soms beschreven als een derde grote school. Alle scholen van Vajrayana maken echter ook deel uit van Mahayana.
De twee scholen verschillen voornamelijk in hun begrip van een leer die 'anatman' of 'anatta' wordt genoemd. Volgens deze doctrine is er geen 'zelf' in de zin van een permanent, integraal, autonoom wezen binnen een individueel bestaan. Anatman is een moeilijke leer om te begrijpen, maar het is essentieel om het boeddhisme te begrijpen.
In principe beschouwt Theravada anatman als bedoeld dat het ego of de persoonlijkheid van een individu een waan is. Eenmaal bevrijd van deze waan, kan het individu genieten van de gelukzaligheid van Nirvana. Mahayana duwt anatman verder. In Mahayana hebben alle fenomenen geen intrinsieke identiteit en nemen ze alleen identiteit aan in relatie tot andere fenomenen. Er is geen realiteit of onwerkelijkheid, alleen relativiteit. De leer van Mahayana wordt "shunyata" of "leegte" genoemd
Wijsheid, mededogen, ethiek
Er wordt gezegd dat wijsheid en mededogen de twee ogen van het boeddhisme zijn. Wijsheid, met name in het Mahayana-boeddhisme, verwijst naar de realisatie van anatman of shunyata. Er zijn twee woorden vertaald als "mededogen": "metta en" karuna. "Metta is een welwillendheid jegens alle wezens, zonder discriminatie, die vrij is van zelfzuchtige gehechtheid. Karuna verwijst naar actieve sympathie en zachte genegenheid, een bereidheid om de pijn te dragen van anderen, en mogelijk medelijden. Degenen die deze deugden hebben geperfectioneerd, zullen volgens de boeddhistische leer correct reageren op alle omstandigheden.
Misvattingen over het boeddhisme
Er zijn twee dingen die de meeste mensen denken te weten over het boeddhisme dat boeddhisten in reïncarnatie geloven en dat alle boeddhisten vegetarisch zijn. Deze twee uitspraken zijn echter niet waar. Boeddhistische leerstellingen bij wedergeboorte verschillen aanzienlijk van wat de meeste mensen 'reïncarnatie' noemen. En hoewel vegetarisme wordt aangemoedigd, wordt het in veel sekten beschouwd als een persoonlijke keuze, geen vereiste.
