Geloof dat iedereen een door God gegeven innerlijk licht kan ervaren, leidde tot de oprichting van de Religieuze Vereniging van Vrienden Quakers.
George Fox (1624-1691) begon halverwege 1600 aan een reis van vier jaar door Engeland, op zoek naar antwoorden op zijn spirituele vragen. Teleurgesteld over de antwoorden die hij van religieuze leiders ontving, voelde hij een innerlijke oproep om een rondreizende prediker te worden. De vergaderingen van Fox waren radicaal anders dan het orthodoxe christendom: stille meditatie, zonder muziek, rituelen of geloofsbelijdenissen.
De beweging van Fox liep af van de puriteinse regering van Oliver Cromwell, evenals die van Karel II toen de monarchie werd hersteld. De volgelingen van Fox, Vrienden genoemd, weigerden tienden aan de staatskerk te betalen, legden geen eed af voor de rechtbank, weigerden hun hoeden af te dragen aan de machthebbers en weigerden in oorlog te dienen tijdens de oorlog. Verder vochten Fox en zijn volgelingen voor het einde van de slavernij en een meer humane behandeling van criminelen, beide impopulaire tribunes.
Eens, toen Fox voor een rechter werd getrokken, berispte Fox de jurist om 'te beven voor het woord van de Heer'. De rechter bespotte Fox en noemde hem een "quaker", en de bijnaam bleef hangen. Quakers werden in heel Engeland vervolgd en honderden stierven in de gevangenis.
Quakers-geschiedenis in de nieuwe wereld
Quakers verging het niet beter in de Amerikaanse koloniën. Kolonisten die in de gevestigde christelijke denominaties aanbaden, beschouwden Quakers als ketters. Vrienden werden gedeporteerd, gevangengezet en als heksen opgehangen.
Uiteindelijk vonden ze een toevluchtsoord op Rhode Island, dat religieuze tolerantie bepaalde. William Penn (1644-1718), een prominente Quaker, ontving een grote landsubsidie als betaling voor een schuld die de kroon aan zijn familie verschuldigd was. Penn richtte de kolonie Pennsylvania op en werkte Quaker-overtuigingen in de regering. Quakerisme bloeide daar.
In de loop der jaren werden Quakers meer geaccepteerd en werden eigenlijk bewonderd om hun eerlijkheid en eenvoudig leven. Dat veranderde tijdens de Amerikaanse revolutie toen Quakers weigerde militaire belastingen te betalen of in de oorlog te vechten. Sommige Quakers werden vanwege die positie verbannen.
In het begin van de 19e eeuw verzamelden Quakers zich tegen de sociale misstanden van die dag: slavernij, armoede, vreselijke gevangenisomstandigheden en mishandeling van indianen. Quakers waren instrumenteel in de Underground Railroad, een geheime organisatie die ontsnapte slaven hielp bij het vinden van vrijheid vóór de burgeroorlog.
Schisma's in de Quaker-religie
Elias Hicks (1748-1830), een Long Island Quaker, predikte de 'Christus van binnen' en bagatelliseerde traditionele bijbelse overtuigingen. Dat leidde tot een splitsing, met Hicksites aan de ene kant en orthodoxe Quakers aan de andere. In de jaren 1840 splitste de orthodoxe factie zich op.
Tegen het begin van de 20e eeuw was het quakerisme verdeeld in vier basisgroepen:
"Hicksites" - Deze oostelijke Amerikaanse, liberale tak benadrukte sociale hervorming.
"Gurneyites" - Progressieve, evangelische, bijbelse volgelingen van Joseph John Gurney hadden voorgangers om vergaderingen te leiden.
"Wilburites" - Meestal landelijke traditionalisten die geloofden in individuele spirituele inspiratie, zij waren volgelingen van John Wilbur. Ze hielden ook de traditionele Quaker-toespraak (jij en jij) en de eenvoudige manier van aankleden.
"Orthodox" - De Philadelphia Yearly Meeting was een op Christus gerichte groep.
Geschiedenis van de moderne Quakers
Tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog namen veel Quaker-mannen dienst in het leger, in niet-strijdbare posities. In de Eerste Wereldoorlog dienden honderden mensen in een civiel ambulancekorps, een bijzonder gevaarlijke opdracht die hen in staat stelde het lijden te verlichten en toch militaire dienst te vermijden.
Na de Tweede Wereldoorlog raakte Quakers betrokken bij de burgerrechtenbeweging in de Verenigde Staten. Bayard Rustin, die achter de schermen werkte, was een Quaker die in 1963 de Mars in Washington voor banen en vrijheid organiseerde, waar Dr. Martin Luther King Jr. zijn beroemde 'I Have a Dream'-speech hield. Quakers demonstreerde ook tegen de oorlog in Vietnam en schonk medische benodigdheden aan Zuid-Vietnam.
Sommige schisma's van de Vrienden zijn genezen, maar de erediensten lopen tegenwoordig sterk uiteen, van liberaal tot conservatief. Missie van Quaker bracht hun boodschap naar Zuid- en Latijns-Amerika en naar Oost-Afrika. Momenteel bevindt de grootste concentratie Quakers zich in Kenia, waar het geloof 125.000 leden sterk is.
(Bronnen: QuakerInfo.org, Quaker.org en ReligiousTolerance.org.)
