De Milindapanha, of 'Milinda's vragen', is een belangrijke vroege boeddhistische tekst die meestal niet is opgenomen in de Pali Canon. Toch wordt de Milindapanha gekoesterd omdat hij veel van de moeilijkste doctrines van het boeddhisme met humor en duidelijkheid aanpakt.
De vergelijking van een strijdwagen die wordt gebruikt om de doctrine van anatta, of het niet-zelf, uit te leggen, is het beroemdste deel van de tekst. Deze vergelijking wordt hieronder beschreven.
Achtergrond van de Milindapanha
De Milindapanha presenteert een dialoog tussen koning Menander I (Milinda in Pali) en een verlichte boeddhistische monnik genaamd Nagasena. Menander I was een Indo-Griekse koning die dacht te hebben geregeerd van ongeveer 160 tot 130 v.Chr. Hij was een koning van Bactrië, een oud koninkrijk dat het huidige Turkmenistan, Afghanistan, Oezbekistan en Tadzjikistan innam, plus een klein deel van Pakistan. Dit is gedeeltelijk hetzelfde gebied dat het Boeddhistische koninkrijk Gandhara werd.
Menander zou een vrome boeddhist zijn geweest en het is mogelijk dat de Milindapanha werd geïnspireerd door een echt gesprek tussen de koning en een verlichte leraar. De auteur van de tekst is echter onbekend en geleerden zeggen dat slechts een deel van de tekst zo oud kan zijn als de 1e eeuw v.Chr. De rest werd enige tijd later in Sri Lanka geschreven.
De Milindapanha wordt een paracanonieke tekst genoemd omdat deze niet was opgenomen in de Tipitika (waarvan de Pali Canon de Pali-versie is; zie ook de Chinese Canon) . De Tipitika zou in de 3e eeuw v.Chr zijn voltooid, vóór de dag van koning Menander. In de Birmese versie van de Pali Canon is de Milindapanha echter de 18e tekst in de Khuddaka Nikaya.
De vragen van koning Milinda
Onder de vele vragen van de koning aan Nagasena zijn wat de doctrine van het niet-zelf is, en hoe kan wedergeboorte plaatsvinden zonder ziel? Hoe is een niet-zelf moreel verantwoordelijk voor iets? Wat is het onderscheidende kenmerk van wijsheid? Wat zijn de onderscheidende kenmerken van elk van de vijf skandha's? Waarom lijken boeddhistische geschriften elkaar tegen te spreken?
Nagasena beantwoordt elke vraag met metaforen, analogieën en vergelijkingen. Nagasena legde bijvoorbeeld het belang van meditatie uit door meditatie te vergelijken met het dak van een huis. Zoals de spanten van een huis aansluiten op de nokpaal en de nokpaal het hoogste punt van het dak is, dus goede eigenschappen leiden tot concentratie, "zei Nagasena.
The Chariot Simile
Een van de eerste vragen van de koning gaat over de aard van het zelf en de persoonlijke identiteit. Nagasena begroette de koning door te erkennen dat Nagasena zijn naam was, maar dat 'Nagasena' slechts een aanduiding was; er kon geen permanent individu "Nagasena" worden gevonden.
Dit amuseerde de koning. Wie draagt gewaden en neemt voedsel? hij vroeg. Als er geen Nagasena is, wie verdient verdienste of strafpunt? Wie veroorzaakt karma? Als wat je zegt waar is, kan een man je vermoorden en zou er geen moord plaatsvinden. "Nagasena" zou niets anders zijn dan een geluid.
Nagasena vroeg de koning hoe hij te voet of te paard naar zijn hermitage was gekomen? Ik kwam in een wagen, zei de koning.
Maar wat is een wagen? Vroeg Nagasena. Zijn het de wielen, of de assen, of de regeringen, of het frame, of de stoel, of de trekpaal? Is het een combinatie van die elementen? Of wordt het buiten die elementen gevonden?
De koning antwoordde nee op elke vraag. Dan is er geen wagen! Zei Nagasena.
Nu erkende de koning dat de aanduiding "strijdwagen" afhing van deze samenstellende delen, maar die "strijdwagen" zelf is een concept, of slechts een naam.
Net zo, zei Nagasena, is "Nagasena" een aanduiding voor iets conceptueels. Het is slechts een naam. Wanneer de samenstellende delen aanwezig zijn, noemen we het een strijdwagen; Wanneer de vijf skandha's aanwezig zijn, noemen we het een wezen.
Nagasena voegde eraan toe: "Dit werd gezegd door onze zuster Vajira toen ze oog in oog stond met de Heer Boeddha." Vajira was een non en een discipel van de historische Boeddha. Ze gebruikte dezelfde strijdwagensimile in een eerdere tekst, de Vajira Sutta (Pali Sutta-pitaka, Samyutta Nikaya 5:10). In de Vajira Sutta sprak de non echter tegen de demon, Mara.
Een andere manier om de simulatie van de strijdwagen te begrijpen, is om je voor te stellen dat de strijdwagen uit elkaar wordt gehaald. Op welk punt in de demontage houdt de strijdwagen op een strijdwagen te zijn? We kunnen de simulatie bijwerken om er een auto van te maken. Wanneer we de auto demonteren, op welk moment is het geen auto? Wanneer nemen we de wielen af? Wanneer verwijderen we de stoelen? Wanneer we de cilinderkop loswrikken?
Elk oordeel dat we maken is subjectief. Misschien kun je beweren dat een stapel auto-onderdelen nog steeds een auto is, maar niet een geassembleerde auto. Maar er is geen "auto" of "strijdwagen" essentie die op de een of andere manier binnen de delen woont.
