Boeddhisme wordt in veel landen en culturen over de hele wereld beoefend. Mahayana-boeddhisme heeft een belangrijke rol gespeeld in China en heeft een lange en rijke geschiedenis.
Terwijl het boeddhisme in het land groeide, paste het zich aan en beïnvloedde het de Chinese cultuur en ontwikkelde zich een aantal scholen. En toch was het niet altijd goed om een boeddhist in China te zijn, zoals sommigen ontdekten onder de vervolging van verschillende heersers.
Het begin van het boeddhisme in China
Boeddhisme bereikte China voor het eerst vanuit India, ongeveer 2000 jaar geleden tijdens de Han-dynastie. Het werd waarschijnlijk geïntroduceerd in China door Silk Road-handelaren uit het westen rond de 1e eeuw CE.
Han-dynastie China was diep Confuciaans. Confucianisme is gericht op ethiek en het handhaven van harmonie en sociale orde in de samenleving. Het boeddhisme legde daarentegen de nadruk op het betreden van het kloosterleven om een realiteit boven de realiteit te zoeken. Confuciaans China was niet erg vriendelijk voor het boeddhisme.
Toch verspreidde het boeddhisme zich langzaam. In de 2e eeuw begonnen enkele boeddhistische monniken - met name Lokaksema, een monnik uit Gandhara en de Parthische monniken An Shih-kao en An-hsuan - boeddhistische soetra's en commentaren uit het Sanskriet in het Chinees te vertalen.
Noordelijke en Zuidelijke dynastieën
De Han-dynastie viel in 220 en begon een periode van sociale en politieke chaos. China versplinterde in vele koninkrijken en leengoederen. De tijd van 385 tot 581 wordt vaak de periode van de noordelijke en zuidelijke dynastieën genoemd, hoewel de politieke realiteit ingewikkelder was dan dat. Voor de doeleinden van dit artikel zullen we echter Noord- en Zuid-China met elkaar vergelijken
Een groot deel van Noord-China werd gedomineerd door de Xianbei-stam, voorgangers van de Mongolen. Boeddhistische monniken die meesters van waarzeggerij waren, werden adviseurs voor heersers van deze "barbaarse" stammen. In 440 was Noord-China verenigd onder één Xianbei-clan, die de Noordelijke Wei-dynastie vormde. In 446 begon de Wei-heerser keizer Taiwu een brutale onderdrukking van het boeddhisme. Alle boeddhistische tempels, teksten en kunst moesten worden vernietigd en de monniken moesten worden geëxecuteerd. Ten minste een deel van de noordelijke sangha verborg zich voor autoriteiten en ontsnapte aan de executie.
Taiwu stierf in 452; zijn opvolger, keizer Xiaowen, beëindigde de onderdrukking en begon een herstel van het boeddhisme, waaronder het beeldhouwen van de prachtige grotten van Yungang. Het eerste beeld van de Grotten van Longmen is ook terug te voeren op het bewind van Xiaowen.
In Zuid-China werd een soort van 'gentry Boeddhisme' populair onder opgeleide Chinezen die nadruk legden op leren en filosofie. De elite van de Chinese samenleving die vrijelijk geassocieerd is met het groeiende aantal boeddhistische monniken en geleerden.
Tegen de 4e eeuw waren er bijna 2.000 kloosters in het zuiden. Boeddhisme genoot een aanzienlijke bloei in Zuid-China onder keizer Wu van Liang, die regeerde van 502 tot 549. De keizer Wu was een vrome boeddhist en een gulle beschermheilige en tempels
Nieuwe boeddhistische scholen
Nieuwe scholen van het Mahayana-boeddhisme begonnen in China te ontstaan. In 402 CE richtten de monnik en leraar Hui-yuan (336-416) de White Lotus Society op de berg Lushan in het zuidoosten van China op. Dit was het begin van de Pure Land school of Buddhism. Zuiver Land zou uiteindelijk de dominante vorm van het boeddhisme in Oost-Azië worden.
Rond het jaar 500 arriveerde een Indiase wijze genaamd Bodhidharma (ca. 470 tot 543) in China. Volgens de legende verscheen Bodhidharma aan het hof van keizer Wu van Liang. Hij reisde vervolgens naar het noorden naar wat nu de provincie Henan is. In het Shaolin-klooster in Zhengzhou richtte Bodhidharma de Ch'an-school voor het boeddhisme op, beter bekend in het Westen onder de Japanse naam Zen.
Tiantai ontstond als een onderscheidende school door de leer van Zhiyi (ook gespeld als Chih-i, 538 tot 597). Tiantai's nadruk op de Lotus Soetra was niet alleen een grote school op zichzelf, maar ook van invloed op andere scholen van het boeddhisme.
Huayan (of Hua-Yen; Kegon in Japan) kreeg vorm onder leiding van de eerste drie patriarchen: Tu-shun (557 tot 640), Chih-yen (602 tot 668) en Fa-tsang (of Fazang, 643) tot 712). Een groot deel van de leer van deze school werd tijdens de T'ang-dynastie opgenomen in Ch'an (Zen).
Onder de verschillende andere scholen die in China ontstonden, was een Vajrayana-school genaamd Mi-tsung, of 'school van geheimen'.
Noord en Zuid herenigen
Noord- en Zuid-China herenigd in 589 onder de Sui-keizer. Na eeuwen van scheiding hadden de twee regio's weinig gemeen behalve het boeddhisme. De keizer verzamelde relikwieën van de Boeddha en liet ze verankerd in stoepa's in heel China als een symbolisch gebaar dat China weer één natie was.
De T'ang-dynastie
De invloed van het boeddhisme in China bereikte zijn hoogtepunt tijdens de T'ang-dynastie (618 tot 907). Boeddhistische kunst bloeide en kloosters werden rijk en machtig. De strijd tussen de facties kwam in 845 tot een hoogtepunt, toen de keizer een onderdrukking van het boeddhisme begon dat meer dan 4.000 kloosters en 40.000 tempels en heiligdommen vernietigde.
Deze onderdrukking veroorzaakte een verlammende klap voor het Chinese boeddhisme en betekende het begin van een lange achteruitgang. Het boeddhisme zou nooit meer zo dominant zijn in China als tijdens de T'ang-dynastie. Toch doordrong het boeddhisme na duizend jaar de Chinese cultuur grondig en beïnvloedde het ook zijn rivaliserende religies van confucianisme en taoïsme.
Van de verschillende onderscheidende scholen die in China waren ontstaan, overleefden alleen Pure Land en Ch'an de onderdrukking met een aanzienlijk aantal volgers.
- Tiantai bloeide in Japan als Tendai.
- Huayan overleeft in Japan als Kegon.
- Huayan-leringen blijven ook zichtbaar in Ch'an en het Zenboeddhisme.
- Mi-tsung overleeft in Japan als Shingon.
Toen de eerste duizend jaar boeddhisme in China eindigde, kwamen de legendes van de lachende Boeddha, genaamd Budai of Pu-tai, in de 10e eeuw uit de Chinese folklore. Dit ronde karakter blijft een favoriet onderwerp van Chinese kunst.
