Een standaardwoordenboek definieert een vrijdenker als one die op basis van rede onafhankelijk van autoriteit een mening vormt; vooral iemand die twijfelt of religieus dogma ontkent. Wat dit betekent is dat een persoon om een vrijdenker te zijn, bereid moet zijn om elk idee en elke mogelijkheid te overwegen. De norm voor het bepalen van de waarheidswaarde van claims is niet traditie, dogma of autoriteiten in plaats daarvan moet het reden en logica zijn.
De term werd oorspronkelijk gepopulariseerd door Anthony Collins (1676-1729), een vertrouweling van John Locke die vele pamfletten en boeken schreef die de traditionele religie aanvielen. Hij behoorde zelfs tot een groep genaamd The Freethinkers die een tijdschrift publiceerde getiteld The Free-Thinker.
Collins gebruikte de term in wezen als synoniem voor iedereen die zich verzet tegen de georganiseerde religie en schreef zijn beroemdste boek, The Discourse of Free Thinking (1713) om uit te leggen waarom hij zich zo voelde. Hij ging verder dan het beschrijven van vrijdenken als wenselijk en verklaarde het als een morele verplichting:
- Omdat hij die vrij denkt zijn best doet om gelijk te hebben, en bijgevolg alles doet wat God, die niets meer van iemand kan verlangen dan dat hij zijn best zou moeten doen, van hem kan eisen.
Zoals duidelijk zou moeten zijn, stelde Collins freethinking niet gelijk aan atheïsme hij behield zijn lidmaatschap van de Anglicaanse kerk. Het was geen geloof in een god die zijn woede aantrok, maar in plaats daarvan nemen mensen die eenvoudigweg de meningen nemen die ze van hun grootmoeders, moeders of priesters hebben opgedaan.
Waarom atheïsme en vrijdenken anders zijn
Destijds was freethinking en de freethought-beweging meestal kenmerkend voor diegenen die deïsten waren, net zoals tegenwoordig freethinking vaker kenmerkend is voor atheïsten maar in beide gevallen is deze relatie niet exclusief. Het is niet de conclusie die vrijdenken onderscheidt van andere filosofieën, maar het proces . Een persoon kan een theïst zijn omdat hij een vrijdenker is en een persoon een atheïst kan zijn, ondanks dat hij geen vrijdenker is.
Voor vrijdenkers en degenen die zich associëren met vrijdenken, worden claims beoordeeld op basis van hoe nauw ze blijken te correleren met de realiteit. Claims moeten getest kunnen worden en het moet mogelijk zijn om het te vervalsen om een situatie te hebben die, indien ontdekt, zou aantonen dat de claim onwaar is. Zoals de Freedom From Religion Foundation het uitlegt:
- Wil een bewering als waar worden beschouwd, dan moet het toetsbaar zijn (welk bewijs of herhaalbare experimenten bevestigen het?), Falsifieerbaar (wat zou in theorie het niet bevestigen en alle pogingen om het te weerleggen hebben gefaald?), Spaarzaam (is het het eenvoudigst uitleg, die de minste veronderstellingen vereist?), en logisch (is het vrij van tegenstrijdigheden, niet-sequiturs of irrelevante ad hominem karakteraanvallen?).
Valse gelijkwaardigheid
Hoewel veel atheïsten hierdoor verrast of zelfs geïrriteerd kunnen zijn, is de voor de hand liggende conclusie dat vrijdenken en theïsme compatibel zijn, terwijl vrijdenken en atheïsme niet hetzelfde zijn en de een de ander niet automatisch noodzakelijk maakt. Een atheïst kan legitiem het bezwaar aanvoeren dat een theïst niet ook een vrijdenker kan zijn omdat theïsme het geloof in een god niet rationeel kan worden onderbouwd en niet op reden kan worden gebaseerd.
Het probleem hier is echter het feit dat dit bezwaar de conclusie verwart met het proces. Zolang een persoon het principe accepteert dat overtuigingen met betrekking tot religie en politiek gebaseerd moeten zijn op de rede en een oprechte, oprechte en consistente poging doet om claims en ideeën met reden te evalueren, en weigert om die te accepteren die onredelijk zijn, dan moet die persoon zijn beschouwd als een vrijdenker.
Nogmaals, het punt over vrijdenken is het proces in plaats van de conclusie wat betekent dat een persoon die niet perfect is, ook niet een vrijdenker is. Een atheïst zou de positie van de theïst als fout kunnen beschouwen en een reden om reden en logica niet perfect toe te passen maar welke atheïst bereikt die perfectie? Freethought is niet gebaseerd op perfectie.
