In de Mahayana-tak van het boeddhisme luidt de leer van tikaya dat er gezegd wordt dat een Boeddha bestaat in drie "lichamen" the dharmakaya, sambhogakaya en nirmanakaya. De leer lijkt terug te gaan tot ongeveer 300 CE, toen deze theorie over de aard van de Boeddha werd geformaliseerd.
Wat is Nirmanakaya?
De nirmanakaya- vorm is het aardse, fysieke lichaam van een Boeddha het vlees-en-bloedwezen dat zich in de wereld heeft gemanifesteerd om het dharma te onderwijzen en alle wezens naar verlichting te brengen. Er wordt bijvoorbeeld gezegd dat de historische Boeddha een nirmanakaya-boeddha is geweest.
Het nirmanakaya-lichaam is onderhevig aan ziekte, ouderdom en dood zoals elk ander levend wezen. Er wordt echter vaak gezegd dat nirmanakaya-boeddha's, of een verlicht individu, de vorm van sambhogakaya-boeddha's kunnen aannemen bij hun dood.
Het d harmakaya- lichaam, het 'waarheidslichaam', kan daarentegen worden beschouwd als de onuitsprekelijke waarheid of geest van de Boeddha-natuur, iets dat niet in fysieke vorm wordt gemanifesteerd.
Sambhogakaya, het 'lichaam van genot', kan worden beschouwd als een Boeddha met fysieke vorm maar die niet aards is. Zo'n Boeddha kan de beoefenaar in visioenen in een fysieke, visuele vorm lijken en wordt als echt beschouwd, hoewel westerse gevoeligheden dergelijke boeddha's als symbolisch of mythisch kunnen beschouwen. De vele, vele afbeeldingen van Boeddha's in Mahayanaanse kunst zijn Sambhogakay-Boeddha's . Avalokite vara is zo'n Boeddha.
Een parallel met het christendom
Er is een interessante parallel tussen deze doctrine en het principe van de christelijke drie-eenheid, waarbij God de Vader, God de Zoon en God de Heilige Geest enigszins vergelijkbaar zijn met de Sambhogkaya, Nirmanakaya en Sambhogakaya principes van het boeddhisme. Zulke vergelijkingen zouden natuurlijk niet relevant zijn voor boeddhisten, voor wie het bestaan of niet-bestaan van godheden niet van belang is. Het spreekt echter wel van de mogelijkheid dat religieuze symbolen in schijnbaar niet-verwante religies archetypische bronnen kunnen delen.
