Soennieten en sjiitische moslims delen de meest fundamentele islamitische overtuigingen en geloofsartikelen en zijn de twee belangrijkste subgroepen in de islam. Ze verschillen echter wel en die scheiding kwam aanvankelijk niet voort uit spirituele verschillen, maar uit politieke. Door de eeuwen heen hebben deze politieke verschillen geleid tot een aantal verschillende praktijken en posities die spirituele betekenis hebben gekregen.
De vijf pijlers van de islam
De vijf pijlers van de islam verwijzen naar religieuze plichten jegens God, naar persoonlijke spirituele groei, naar de zorg voor de minder bedeelden, zelfdiscipline en opoffering. Ze bieden een structuur of kader voor het leven van een moslim, net als pijlers voor gebouwen.
Een kwestie van leiderschap
De scheiding tussen Shia en Sunni gaat terug tot de dood van de profeet Mohammed in 632. Deze gebeurtenis deed de vraag rijzen wie het leiderschap van de moslimnatie zou overnemen.
Sunnisme is de grootste en meest orthodoxe tak van de islam. Het woord Sunn, in het Arabisch, komt van een woord dat betekent 'iemand die de tradities van de profeet volgt'.
Soennitische moslims zijn het met veel van de metgezellen van de profeet op het moment van zijn dood eens: dat de nieuwe leider moet worden gekozen uit degenen die daartoe in staat zijn. Na de dood van de profeet Mohammed bijvoorbeeld, werd zijn goede vriend en adviseur, Abu Bakr, de eerste kalief (opvolger of plaatsvervanger van de profeet) van de islamitische natie.
Aan de andere kant geloven sommige moslims dat leiderschap in de familie van de profeet had moeten blijven, onder degenen die specifiek door hem waren benoemd, of onder imams die door God zelf waren benoemd.
Sjiitische moslims geloven dat na de dood van de profeet Mohammed het leiderschap rechtstreeks had moeten worden overgedragen aan zijn neef en schoonzoon, Ali bin Abu Talib. Door de geschiedenis heen hebben sjiitische moslims het gezag van gekozen moslimleiders niet erkend en in plaats daarvan gekozen voor het volgen van een lijn van imams waarvan zij geloven dat ze zijn aangesteld door de profeet Mohammed of God zelf.
Het woord Shia betekent in het Arabisch een groep of ondersteunende groep mensen. De algemeen bekende term is afgekort van de historische Shia't-Ali, of "de Partij van Ali." Deze groep is ook bekend als sjiieten of volgelingen van Ahl al-Bayt of "Volk van het huishouden" (van de profeet).
Binnen de takken Sunni en Shia kun je ook een aantal sekten vinden. In Saoedi-Arabië bijvoorbeeld is het soennitische wahhabisme een heersende en puriteinse factie. Evenzo zijn de Druzen in het shiitisme een ietwat eclectische sekte die in Libanon, Syrië en Israël wonen.
Waar wonen soennieten en sjiitische moslims?
Soennitische moslims vormen een 85 procent meerderheid van moslims over de hele wereld. Landen als Saoedi-Arabië, Egypte, Jemen, Pakistan, Indonesië, Turkije, Algerije, Marokko en Tunesië zijn overwegend soennieten.
Significante populaties van sjiitische moslims zijn te vinden in Iran en Irak. Grote sjiitische minderheidsgemeenschappen zijn ook in Jemen, Bahrein, Syrië en Libanon.
Het is in gebieden van de wereld waar de soennitische en sjiitische bevolking dicht bij elkaar is dat conflicten kunnen ontstaan. Co-existentie in Irak en Libanon is bijvoorbeeld vaak moeilijk. De religieuze verschillen zijn zo ingebed in de cultuur dat intolerantie vaak tot geweld leidt.
Verschillen in religieuze praktijk
Als gevolg van de eerste kwestie van politiek leiderschap verschillen sommige aspecten van het spirituele leven nu tussen de twee moslimgroepen. Dit omvat rituelen van gebed en huwelijk.
In deze zin vergelijken veel mensen de twee groepen met katholieken en protestanten. Fundamenteel delen ze een aantal gemeenschappelijke overtuigingen, maar oefenen ze op verschillende manieren.
Het is belangrijk om te onthouden dat ondanks deze verschillen in mening en praktijk, sjiitische en soennitische moslims de belangrijkste artikelen van het islamitische geloof delen en door de meeste als broeders in het geloof worden beschouwd. In feite onderscheiden de meeste moslims zich niet door lidmaatschap van een bepaalde groep te claimen, maar geven ze er de voorkeur aan eenvoudigweg 'moslims' te noemen.
Religieus leiderschap
Sjiitische moslims geloven dat de imam van nature zondeloos is en dat zijn autoriteit onfeilbaar is omdat het rechtstreeks van God komt. Daarom vereren Shia-moslims de imams vaak als heiligen. Ze verrichten pelgrimstochten naar hun graven en heiligdommen in de hoop op goddelijke voorbede.
Deze goed gedefinieerde administratieve hiërarchie kan ook een rol spelen in overheidszaken. Iran is een goed voorbeeld waarin de imam, en niet de staat, de ultieme autoriteit is.
Soennitische moslims weerleggen dat er geen basis in de islam is voor een erfelijke bevoorrechte klasse van spirituele leiders, en zeker geen basis voor de verering of voorbede van heiligen. Ze beweren dat leiderschap van de gemeenschap geen geboorterecht is, maar eerder een vertrouwen dat wordt verdiend en door de mensen kan worden gegeven of weggenomen.
Religieuze teksten en gebruiken
Soennieten en sjiitische moslims volgen zowel de koran als de hadith van de profeet (gezegden) en sunna (gebruiken). Dit zijn fundamentele praktijken in het islamitische geloof. Ze houden zich ook aan de vijf pijlers van de islam: shahada, salat, zakat, sawm en hajj.
Sjiitische moslims hebben de neiging vijandigheid te voelen jegens sommige metgezellen van de profeet Mohammed. Dit is gebaseerd op hun posities en acties tijdens de eerste jaren van onenigheid over leiderschap in de gemeenschap.
Veel van deze metgezellen (Abu Bakr, Umar ibn Al Khattab, Aisha, etc.) hebben tradities verteld over het leven en de spirituele praktijk van de profeet. Sjiitische moslims wijzen deze tradities af en baseren hun religieuze praktijken niet op het getuigenis van deze personen.
Dit geeft natuurlijk aanleiding tot enkele verschillen in religieuze praktijk tussen de twee groepen. Deze verschillen raken alle gedetailleerde aspecten van het religieuze leven: gebed, vasten, bedevaart en meer.
