Freethinking wordt gedefinieerd als het proces van het toepassen van rede, wetenschap, scepsis en empirisme op geloofsvragen en het vermijden van afhankelijkheid van dogma, traditie en autoriteit. Het is belangrijk op te merken dat deze definitie gaat over de methodologie en hulpmiddelen die men gebruikt om tot overtuigingen te komen, niet de feitelijke overtuigingen waarmee een persoon eindigt. Dit betekent dat vrijdenken op zijn minst theoretisch compatibel is met een breed scala aan werkelijke overtuigingen.
In de praktijk wordt freethinking echter het meest geassocieerd met secularisme, atheïsme (met name kritisch atheïsme), agnosticisme, anti-klerikalisme en religieuze kritiek. Dit is deels te wijten aan historische omstandigheden, zoals de betrokkenheid van vrijdenkende bewegingen bij de groei van het politieke secularisme en deels aan praktische redenen, omdat het moeilijk is om te concluderen dat religieuze dogma's "waar" zijn op basis van volledig onafhankelijke redeneringen.
Het Oxford English Dictionary definieert freethinking als:
De vrije uitoefening van de rede in zaken van religieus geloof, ongeremd door eerbied voor autoriteit; het aannemen van de principes van een vrijdenker.
John M. Robertson definieert freethinking in zijn A Short History of Freethought (London 1899, 3d ed. 1915) als:
"een bewuste reactie tegen een of meer fasen van conventionele of traditionele doctrine in religie - enerzijds, een claim om vrij te denken, in de zin van het niet negeren van logica maar van speciale loyaliteit daaraan, over problemen waaraan het verleden gang van zaken heeft een groot intellectueel en praktisch belang gegeven; aan de andere kant, de feitelijke praktijk van dergelijk denken. "
In The Fringes of Belief English Literature, Ancient Heresy and the Politics of Freethinking, 1660-1760, definieert Sarah Ellenzweig freethinking als
"een sceptische religieuze houding die de Schrift en de waarheden van de christelijke leer beschouwde als ijdele verhalen en fabels"
We kunnen zien dat hoewel vrijdenken absoluut geen specifieke politieke of religieuze conclusies vereist, het uiteindelijk toch leidt tot een seculier, onreligieus atheïsme.
