De christelijke heilige Perpetua (geboren rond 181, stierf rond 203) was een Romeinse edelvrouw die in de derde eeuw in de Romeinse Carthago werd gemarteld. Perpetua schreef het verslag van haar eigen leven en arrestatie en werd een van de eerste vrouwelijke christelijke schrijvers met overgebleven geschreven werk.
Snelle feiten: Perpetua
- Ook bekend als : Saint Perpetua of Carthage
- Bekend om : 3e-eeuwse christelijke martelaar en een van de vroegste christelijke schrijvers
- Geboren : ca. 181 in Carthago, Afrika
- Gestorven : ca. 203 in Carthago, Afrika
- Feestdag : 7 maart (rooms-katholieke kerk); 1 februari (Oosters-orthodoxe kerk)
Het vroege leven en de Romeinse samenleving
Over het vroege leven van Vivia (soms gespeld Vibia) Perpetua is weinig bekend, op een paar details na die later relevant werden voor haar martelaarschap. Ze woonde in Carthago, in Afrika, toen onder de heerschappij van Rome en zijn keizer, Severus. Haar moeder was christen, maar haar vader was een heiden die de Romeinse goden aanbad. Volgens de meeste veronderstellingen had het gezin drie kinderen: Perpetua, haar broer en een jongere broer die in de kindertijd stierf.
Gravure van het martelaarschap van Perpetua en Felicitas (kunstenaar onbekend). (Fotocredit: Wikimedia Commons). In dit tijdperk werden christenen vervolgd in Romeins Carthago en Afrika. Bronnen variëren over de vraag of keizer Severus de wortel was van de vervolgingen. De geschiedenis van Augustinus beweert dat hij persoonlijk een decreet uitvaardigde dat bekeringen tot het jodendom of het christendom verbood, maar deze geschiedenis is notoir onbetrouwbaar. Tertullianus, een vroege christelijke auteur, beweert echter dat Severus christenen in dienst had en tussenbeide kwam om verschillende prominente christenen te redden van gruwelijke executies door toedoen van boze menigten. Wat de rol van Severus ook was, het bleef een feit dat het een gevaarlijke tijd was om christen te zijn in Afrika.
Perpetua was geletterd en goed opgeleid en ze trouwde als jonge vrouw. Tegen de tijd van haar martelaarschap op ongeveer 22-jarige leeftijd had ze een zoontje, maar haar verhaal maakt geen melding van haar man, dus de meeste historici nemen aan dat ze al een jonge weduwe was.
Converteren naar het christendom
In 203 werd Perpetua verplaatst (om onbekende redenen) om het proces van bekering tot het christendom te beginnen, ondanks de risico's. Haar broer vergezelde haar ook bij het bestuderen van het christelijk geloof, tot grote schrik van hun vader, die bezwaar maakte op zowel religieuze als praktische gronden. Hij probeerde herhaaldelijk Perpetua te overtuigen van haar christelijke overtuiging af te zien, maar Perpetua hield stand, zelfs toen haar vader haar probeerde aan te vallen.
Volgens het eigen verhaal van Perpetua werd ze in het geloof gedoopt voordat ze werd gearresteerd. Ze werd naar de gevangenis gebracht met een groep collega-catechumenen: Saturninus en Secundulus, twee slaven genaamd Felicitas (soms gespeld Felicity) en Revocatus, en hun instructeur, Saturday. Felicitas was toen ongeveer acht maanden zwanger. De groep werd voor de Romeinse gouverneur van de regio, Hilarianus, gebracht en bekende hun geloof.
De omstandigheden in de gevangenis waren donker, druk en heet, en de soldaten die de leiding hadden, mishandelden de gevangenen vaak fysiek of verwaarloosd. Perpetua werd bij haar arrestatie gescheiden van haar kind en liet hem over aan de zorg van haar moeder en haar broer, die tot nu toe aan de aandacht waren ontsnapt. Nadat een paar diakenen de gevangenisbewakers hadden omgekocht, werden de christenen naar een beter deel van de gevangenis verplaatst en bezoekers toegestaan, inclusief het gezin van Perpetua.
Toen het tijd werd dat de christenen voor de rechter gingen, volgde de vader van Perpetua hen, smeekte Perpetua om zich terug te trekken en smeekte de rechter om genade. Toen hij dit zag, probeerde de rechter ook Perpetua te overtuigen van houding te veranderen, maar zij weigerde en werd net als de anderen ter dood veroordeeld.
Ontvanger van visioenen
Perpetua stond bekend onder haar gemeenschap omdat ze speciaal was afgestemd op goddelijke boodschappen en daarom spoorde haar broer haar aan om te bidden voor visioenen van God. Dat deed ze en ze schreef haar eigen verhaal over de visioenen op. Het eerste visioen dat ze beschreef was een ladder die naar de hemel leidde, met een slang onderaan en wapens aan beide kanten. In het visioen stijgt haar leraar Saturday eerst, daarna Perpetua. Boven aan de ladder vindt ze een prachtige tuin en een herder die haar begroet. Perpetua interpreteerde deze droom als een teken dat zij en haar medechristenen veel zouden lijden vóór hun dood.
Ze schreef ook over een visioen van haar broer Dinocrates, die als jong kind was gestorven. In het visioen zag ze hem gelukkig en gezond, met de littekens van zijn dodelijke ziekte teruggebracht tot een enkel litteken.
Gedurende hun tijd in de gevangenis was Felicitas zwaar zwanger en bezorgd dat ze zou worden achtergelaten wanneer haar vrienden werden gemarteld, omdat zwangere vrouwen niet konden worden geëxecuteerd. Ze beviel echter enkele dagen voorafgaand aan de geplande executies en haar dochter werd opgenomen en geadopteerd door een christelijke vrouw in Carthago.
Perpetua en haar medechristenen begonnen indruk te maken op de bewakers in de gevangenis. Hoewel Saturus de leraar was, werd Perpetua erkend als de spirituele en emotionele leider van de groep. Uiteindelijk werd de directeur zelf een christen vanwege de invloed van Perpetua.
Martelaarschap en erfenis
Heiligdom van St Perpetua (kerk van Notre-Dame van Vierzon, Frankrijk, 19e eeuw). Gaetan Poix / Wikimedia Commons / Creative Commons Attribution 3.0 Unported In de nacht voor haar executie zag Perpetua nog een visioen, waarin ze vocht tegen een Egyptenaar. Ze interpreteerde dit om te betekenen dat ze tijdens haar martelaarschap zelf de duivel zou tegenkomen. Tijdens het banket voor de executies werden de Romeinen uitgenodigd om de martelaren te bespotten. De christenen, geleid door Perpetua, keerden in plaats daarvan de grap terug naar de Romeinen en lachten in hun gezichten.
Op de dag van de executie waren Perpetua en de anderen naar verluidt opgewekt en zeker in hun overtuiging dat ze spoedig een hemelse beloning zouden ontvangen. In tegenstelling tot hun mannelijke metgezellen, die in de arena werden aangevallen door verschillende wilde dieren, werden Perpetua en Felicitas aangevallen door een vrouwelijke koe. Uiteindelijk stierven alle martelaren door de zwaarden van gladiatoren, maar het verslag dat naar verluidt door een ooggetuige is geschreven, beweert dat de beul van Perpetua onhandig was, dus sloeg ze de laatste slag op zichzelf.
Het verhaal van Perpetua is uniek omdat de primaire bron van haar verhaal een enkel autobiografisch verhaal is dat naar verluidt werd geschreven door Perpetua tijdens haar tijd in de gevangenis. Het werd bewerkt (en het verhaal van haar dood werd geschreven) door een onbekende tweede persoon, maar de overgrote meerderheid van geleerden geloven dat het verhaal, bekend als De passie van Saint Perpetua, Saint Felicitas en hun metgezellen, meestal werd geschreven door Perpetua. Dit maakt het verslag opmerkelijk voor zijn tijd, omdat verhalen van vrouwelijke martelaren over het algemeen werden geschreven door externe partijen en opgenomen als een groepsverhaal, in tegenstelling tot de persoonlijke verhalen over mannelijke martelaren.
Bovendien zou het schrijven van Perpetua een van de vroegste christelijke teksten zijn die door een vrouw zijn geschreven om te overleven; de meeste anderen dateren niet eerder dan de vierde eeuw. Geleerden hebben echter de vraag gesteld of een mannelijke redacteur haar autobiografie heeft aangepast om deze minder radicaal te maken. Een vrouwelijke martelaar die een groep leidt en visioenen ontvangt, zou immers de patriarchale dynamiek in de vroege kerk ernstig hebben uitgedaagd.
Perpetua werd heilig verklaard, samen met Felicitas, en beide namen verschijnen bij de oude martelaren in de Canon van de Mis voor rooms-katholieken. De twee vrouwen delen een feestdag (7 maart) in de rooms-katholieke kerk en worden op die dag herdacht door protestantse denominaties, waaronder Lutheranen en Episcopalen. In de Oosters-orthodoxe kerk is hun feestdag 1 februari
bronnen
- Salisbury, Joyce. Perpetua's passie: de dood en herinnering van een jonge Romeinse vrouw . New York: Routledge, 1997.
- Shaw, Brent. The Passion of Perpetua, Past and Present 139, (mei 1993).
- Sts. Perpetua en Felicity. Catholic Online, https://www.catholic.org/saints/saint.php?saint_id=48.
