Voorzichtigheid is een van de vier kardinale deugden. Net als de andere drie is het een deugd die door iedereen kan worden beoefend; in tegenstelling tot de theologische deugden, zijn de kardinale deugden op zichzelf niet de gaven van God door genade, maar de uitgroei van gewoonte. Christenen kunnen echter groeien in de kardinale deugden door heiligende genade, en dus kan voorzichtigheid zowel een bovennatuurlijke als een natuurlijke dimensie aannemen.
Wat voorzichtigheid is niet
Veel katholieken denken dat voorzichtigheid eenvoudig verwijst naar de praktische toepassing van morele principes. Ze spreken bijvoorbeeld over de beslissing om oorlog te voeren als een 'prudentieel oordeel', wat suggereert dat redelijke mensen het in dergelijke situaties niet eens kunnen zijn over de toepassing van morele principes en daarom kunnen dergelijke oordelen in twijfel worden getrokken, maar nooit absoluut als verkeerd worden verklaard. Dit is een fundamenteel misverstand van voorzichtigheid, die, zoals Fr. John A. Hardon merkt in zijn Modern Catholic Dictionary op: "Correcte kennis over dingen die moeten worden gedaan of, breder, de kennis van dingen die moeten worden gedaan en van dingen die moeten worden vermeden."
"Juiste reden toegepast op de praktijk"
Zoals de katholieke encyclopedie opmerkt, definieerde Aristoteles voorzichtigheid als recta ratio agibilium, 'juiste reden toegepast op de praktijk'. De nadruk op "recht" is belangrijk. We kunnen niet eenvoudigweg een beslissing nemen en deze vervolgens beschrijven als een 'prudentieel oordeel'. Voorzichtigheid vereist dat we onderscheid maken tussen wat goed en wat fout is. Dus, zoals pater Hardon schrijft: "Het is de intellectuele deugd waardoor een mens in welke zaak dan ook herkent wat goed en wat slecht is." Als we het kwaad met het goede verwarren, oefenen we geen voorzichtigheid uit, we tonen feitelijk ons gebrek eraan.
Voorzichtigheid in het dagelijks leven
Dus hoe weten we wanneer we voorzichtig zijn en gewoon toegeven aan onze eigen verlangens? Pater Hardon merkt drie fasen op van een voorzichtige daad:
- "zorgvuldig advies inwinnen bij zichzelf en bij anderen"
- "correct beoordelen op basis van het beschikbare bewijsmateriaal"
- "om de rest van iemands activiteit te sturen volgens de normen die zijn vastgesteld nadat een verstandig oordeel is gevallen."
Het negeren van het advies of de waarschuwingen van anderen wier oordeel niet samenvalt met het onze is een teken van onvoorzichtigheid. Het is mogelijk dat we gelijk hebben en anderen ongelijk; maar het tegenovergestelde kan waar zijn, vooral als we het niet eens zijn met degenen wier morele oordeel over het algemeen gezond is.
Enkele laatste gedachten over voorzichtigheid
Omdat voorzichtigheid een bovennatuurlijke dimensie kan aannemen door de gave van genade, moeten we de raad die we van anderen ontvangen zorgvuldig evalueren met dat in gedachten. Wanneer de pausen bijvoorbeeld hun oordeel uitspreken over de rechtvaardigheid van een bepaalde oorlog, moeten we dat meer op prijs stellen dan het advies van bijvoorbeeld iemand die er financieel van kan profiteren.
En we moeten altijd in gedachten houden dat de definitie van voorzichtigheid vereist dat we correct oordelen. Als ons oordeel achteraf wordt bewezen als zijnde onjuist, dan hebben we geen 'prudentieel oordeel' gemaakt, maar een onverstandig oordeel, waarvoor we misschien iets moeten goedmaken.
