De Boeddha leerde dat geluk een van de zeven factoren van verlichting is. Maar wat is geluk? Woordenboeken zeggen dat geluk een scala aan emoties is, van tevredenheid tot vreugde. We kunnen geluk beschouwen als een kortstondig iets dat in en uit ons leven zweeft, of als het essentiële doel van ons leven, of als het tegenovergestelde van 'droefheid'.
Een woord voor "geluk" uit de vroege Pali-teksten is piti, wat een diepe rust of vervoering is. Om de Boeddha's leer over geluk te begrijpen, is het belangrijk om piti te begrijpen.
Echt geluk is een gemoedstoestand
Terwijl de Boeddha deze dingen uitlegde, komen fysieke en emotionele gevoelens ( vedana ) overeen of hechten ze zich aan een object. Het gevoel van horen wordt bijvoorbeeld gecreëerd wanneer een zintuig (oor) in contact komt met een zintuigobject (geluid). Evenzo is gewoon geluk een gevoel dat een object heeft bijvoorbeeld een gelukkig evenement, het winnen van een prijs of het dragen van mooie nieuwe schoenen.
Het probleem met gewoon geluk is dat het nooit duurt Omdat de objecten van geluk niet duren. Een gelukkige gebeurtenis wordt snel gevolgd door een droevige gebeurtenis en schoenen verslijten. Helaas gaan de meesten van ons door het leven op zoek naar dingen om "ons gelukkig te maken". Maar onze gelukkige "oplossing" is nooit permanent, dus we blijven zoeken.
Het geluk dat een factor van verlichting is, is niet afhankelijk van objecten maar is een gemoedstoestand die wordt gecultiveerd door mentale discipline. Omdat het niet afhankelijk is van een vergankelijk object, komt en gaat het niet. Een persoon die piti heeft gecultiveerd, voelt nog steeds de effecten van voorbijgaande emoties geluk of verdriet maar waardeert hun vergankelijkheid en essentiële onwerkelijkheid. Hij of zij grijpt niet voortdurend naar gezochte dingen terwijl hij ongewenste dingen vermijdt.
Geluk eerst
De meesten van ons voelen zich aangetrokken tot de dharma omdat we willen afschaffen wat we denken dat ons ongelukkig maakt. We denken misschien dat als we verlichting realiseren, we de hele tijd gelukkig zullen zijn.
Maar de Boeddha zei dat dat niet precies is hoe het werkt. We realiseren ons geen verlichting om geluk te vinden. In plaats daarvan leerde hij zijn discipelen om de mentale staat van geluk te cultiveren om verlichting te realiseren.
De Theravadin-leraar Piyadassi Thera (1914-1998) zei dat piti "een mentale eigenschap ( cetasika ) is en een eigenschap is die zowel het lichaam als de geest vervult." Hij ging verder,
"De man die deze eigenschap mist, kan niet doorgaan op het pad naar verlichting. Er zal een sombere onverschilligheid voor de dhamma ontstaan, een afkeer van de beoefening van meditatie en morbide manifestaties. Het is daarom zeer noodzakelijk dat een man die streeft om verlichting en uiteindelijke verlossing te bereiken van de boeien van samsara, dat herhaaldelijk ronddwalen, zou moeten trachten de allerbelangrijkste factor van geluk te cultiveren. "
Geluk cultiveren
In het boek De kunst van het geluk zei Zijne Heiligheid de Dalai Lama: "Dus de beoefening van Dharma is een voortdurende strijd binnenin, waarbij eerdere negatieve conditionering of gewenning wordt vervangen door nieuwe positieve conditionering."
Dit is het meest basale middel om piti te cultiveren. Sorry; geen snelle oplossingen of drie eenvoudige stappen naar blijvende gelukzaligheid.
Geestelijke discipline en het cultiveren van gezonde mentale toestanden staan centraal in de boeddhistische praktijk. Dit is meestal gecentreerd in een dagelijkse meditatie of chanting en breidt zich uiteindelijk uit over het hele Achtvoudige Pad.
Het is gebruikelijk dat mensen denken dat meditatie het enige essentiële onderdeel van het boeddhisme is en dat de rest gewoon franje is. Maar in werkelijkheid is het boeddhisme een complex van praktijken die samenwerken en elkaar ondersteunen. Een dagelijkse meditatiebeoefening op zichzelf kan heel nuttig zijn, maar het lijkt een beetje op een windmolen met verschillende ontbrekende bladen werkt niet zo goed als een met alle onderdelen.
Wees geen object
We hebben gezegd dat diep geluk geen doel heeft. Maak van jezelf dus geen object. Zolang je geluk voor jezelf zoekt, zul je niets anders vinden dan tijdelijk geluk.
De Eerw. Dr. Nobuo Haneda, een Jodo Shinshu priester en leraar, zei: "Als je je individuele geluk kunt vergeten, is dat het geluk dat in het boeddhisme wordt gedefinieerd. Als de kwestie van je geluk ophoudt een probleem te zijn, is dat het geluk gedefinieerd in Boeddhisme."
Dit brengt ons terug naar de oprechte beoefening van het boeddhisme. Zenmeester Eihei Dogen zei: "De Boeddha Weg bestuderen is het zelf bestuderen; het zelf bestuderen is het zelf vergeten; het zelf vergeten is verlicht worden door de tienduizend dingen."
De Boeddha leerde dat de stress en teleurstelling in het leven ( dukkha ) voortkomen uit hunkeren naar en grijpen. Maar aan de basis van hunkering en greep ligt onwetendheid. En deze onwetendheid is van de ware aard van dingen, inclusief onszelf. Naarmate we oefenen en groeien in wijsheid, worden we steeds minder zelfgericht en meer bezorgd over het welzijn van anderen (zie "Boeddhisme en mededogen").
Hier zijn geen snelkoppelingen voor; we kunnen onszelf niet dwingen om minder egoïstisch te zijn. Onzelfzuchtigheid groeit uit de praktijk.
Het resultaat van minder egocentrisch zijn, is dat we ook minder angstig zijn om een geluksfix te vinden, omdat dat verlangen naar een fix zijn grip verliest. Zijne Heiligheid de Dalai Lama zei: "Als je wilt dat anderen gelukkig zijn, medeleven oefenen, en als je wilt dat jij gelukkig bent, doe dan compassie." Dat klinkt eenvoudig, maar het vergt oefening.
