Een van de dingen die "iedereen weet" over de Japanse geschiedenis is dat de beroemde samurai-krijgers "in" Zen waren. Maar is dat waar of onwaar?
Het is waar, tot op zekere hoogte. Maar het is ook waar dat de Zen-samurai-verbinding gehyped en geromantiseerd is in verhouding tot wat het eigenlijk was, vooral door auteurs van populaire boeken over Zen.
Historische achtergrond
De geschiedenis van Samurai kan worden teruggevoerd tot de 7e eeuw. Tegen de 10e eeuw was de samurai zeer krachtig geworden en werd het grootste deel van Japan effectief gecontroleerd. De Kumakura-periode (1185 3333) zag mislukte Mongoolse invasies, politieke omwentelingen en burgeroorlog, die allemaal de samoerai bezig hielden.
Het boeddhisme werd in de 6e eeuw in Japan geïntroduceerd door een delegatie uit Korea. Door de eeuwen heen werden verschillende scholen van het Mahayana-boeddhisme geïmporteerd uit het vasteland van Azië, meestal uit China. Het Zenboeddhisme Chan genoemd in China was een van de laatste, die Japan aanvankelijk bereikte aan het einde van de 12 de eeuw, in 1191. Deze eerste school van het boeddhisme in Japan was Rinzai. Een andere school, Soto, werd enkele jaren later opgericht, in 1227.
Laat in de 13e eeuw begonnen samurai zenmeditatie te beoefenen met Rinzai-meesters. De intensieve concentratie van meditatie in Rinzai-stijl kan een hulpmiddel zijn bij het verbeteren van vechtsportvaardigheden en het verminderen van angst voor de dood op een slagveld. De beschermheilige van samoerai bracht veel voordelen naar Rinzai, zo veel meesters waren blij om het te bedienen.
Sommige samurai waren intensief bezig met de Rinzai Zen-oefening, en een paar werden meesters. Het lijkt er echter op dat de meerderheid van de Zen-praktiserende samoerai de mentale discipline zocht om betere krijgers te zijn maar waren niet zo enthousiast over het boeddhistische deel van Zen.
Niet alle Rinzai-meesters zochten het beschermheerschap van samoerai. De O-to-kan-lijn - genoemd naar de drie oprichters, Nampo Jomyo (of Daio Kokushi, 1235-1308), Shuho Myocho (of Daito Kokushi, 1282-1338) en Kanzan Egen (of Kanzen Kokushi, 1277- 1360) - handhaafde afstand van Kyoto en andere stedelijke centra en streefde niet naar de gunst van de samoerai of adel. Dit is de enige overlevende Rinzai-afkomst in Japan vandaag.
Zowel Soto als Rinzai Zen groeide in bekendheid en invloed tijdens de Muromachi-periode (1336 1573), toen Zen een enorme impact had op vele aspecten van de Japanse kunst en cultuur.
De krijgsheer Oda Nobunaga wierp de Japanse regering in 1573 omver, die begon met wat de Momoyama-periode (1573-1603) wordt genoemd. Oda Nobunaga en zijn opvolger, Toyotomi Hideyoshi, vielen het ene boeddhistische klooster na het andere aan en vernietigden het totdat het institutionele boeddhisme in Japan onder controle van de krijgsheren was. De invloed van het boeddhisme nam af tijdens de Edo-periode (1603 67) en het boeddhisme werd vervangen door Shinto als de nationale religie van Japan aan het einde van de 19e eeuw. Rond diezelfde tijd schafte de Meiji-keizer de samoerai-klasse af, die toen grotendeels uit bureaucraten bestond, niet uit krijgers.
De Samurai-Zen-verbinding in de literatuur
In 1913 schreef en publiceerde een Japanse Soto Zen priester en universiteitsprofessor die een lezing gaf aan Harvard, Religion of the Samurai: A Study of Zen Philosophy and Discipline in China and Japan .
Onder andere onnauwkeurige claims schreef de auteur, Nukariya Kaiten (1867-1934) dat Wat Japan betreft, het voor het eerst op het eiland werd geïntroduceerd als het geloof eerst voor de Samurai of de militaire klasse, en de personages vormde van vele vooraanstaande soldaten wiens levens de pagina's van haar geschiedenis sieren. Zoals ik al heb uitgelegd, is dit niet wat er is gebeurd. Maar een groot aantal populaire boeken over Zen die later zonder kritiek kwamen, herhaalden wat Nukariya Kaiten had gezegd.
De professor moet geweten hebben dat wat hij schreef niet klopte. Hoogstwaarschijnlijk reflecteerde hij de groeiende militaire ijver van zijn generatie die uiteindelijk zou leiden tot de oorlog in de Stille Oceaan in de 20e eeuw.
Ja, Zen beïnvloedde de samoerai, net zoals het grootste deel van de Japanse cultuur en samenleving voor een tijd. En ja, er is een verband tussen Zen en Japanse vechtsporten. Zen is ontstaan in het Shaolin-klooster van China, dus Zen en vechtsporten zijn al lang geassocieerd. Er is ook een verband tussen Zen en Japanse bloemschikken, kalligrafie, poëzie (met name haiku), bamboefluit spelen en de theeceremonie.
Maar Zen "de religie van de samoerai" noemen gaat overboord. Veel van de grote Rinzai-meesters, waaronder Hakuin, hadden geen opvallende associatie met samurai en er is weinig verband tussen de samurai en Soto. En hoewel veel samoerai een tijdje zenmeditatie beoefenden, waren de meeste niet zo religieus ervan.
