In het Mahayana-boeddhisme is Manjusri de bodhisattva van wijsheid en een van de belangrijkste iconische figuren in de Mahayana-kunst en -literatuur. Hij vertegenwoordigt de wijsheid van prajna, die niet wordt beperkt door kennis of concepten. Afbeeldingen van Manjusri, evenals afbeeldingen van andere bodhisattva's, worden door Mahayana-boeddhisten gebruikt voor meditatie, contemplatie en smeekbede. In het Theravada-boeddhisme worden noch Manjusri noch andere bodhisattva-wezens erkend of vertegenwoordigd . Manjusri in het Sanskriet betekent "Hij die nobel en zachtaardig is". Hij wordt vaak afgebeeld als een jonge man met een zwaard in zijn rechterhand en de Prajna Paramita (Perfectie van Wijsheid) Sutra in of bij zijn linkerhand. Soms berijdt hij een leeuw, wat zijn prinselijke en onbevreesde aard benadrukt. Soms wordt hij afgebeeld in plaats van een zwaard en een soetra, met een lotus, een juweel of een scepter. Zijn jeugdigheid geeft aan dat wijsheid op natuurlijke en moeiteloze wijze uit hem voortkomt.
Het woord bodhisattva betekent "verlichtingswezen". Heel eenvoudig, bodhisattva's zijn verlichte wezens die werken voor de verlichting van alle wezens. Ze beloven om Nirvana niet binnen te gaan voordat alle wezens verlichting bereiken en samen Nirvana kunnen ervaren. De iconische bodhisattva's van Mahayana-kunst en literatuur worden elk geassocieerd met een ander aspect of activiteit van verlichting.
Prajna Paramita: Perfectie van Wijsheid
Prajna is het nauwst verbonden met de Madhyamika School of Buddhism, die werd opgericht door de Indiase wijze Nagarjuna (ca. 2e eeuw CE). Nagarjuna onderwees dat wijsheid het besef is van shunyata of 'leegte'.
Om shunyata te verklaren, zei Nagarjuna dat fenomenen geen intrinsiek bestaan op zich hebben. Omdat alle fenomenen ontstaan door condities gecreëerd door andere fenomenen, hebben ze geen eigen bestaan en staan ze dus leeg van een onafhankelijk, permanent zelf. Dus, zei hij, er is noch realiteit, noch niet-realiteit; alleen relativiteit.
Het is belangrijk om te begrijpen dat 'leegte' in het boeddhisme niet betekent dat er niets bestaat Een punt dat vaak wordt miskend door westerlingen die het principe aanvankelijk nihilistisch of ontmoedigend vinden. Zijne Heiligheid de 14e Dalai Lama zei:
'' Leegte 'betekent' leeg van intrinsiek bestaan. ' Het betekent niet dat er niets bestaat, maar alleen dat dingen niet de intrinsieke realiteit bezitten die we naïef dachten te hebben. Dus moeten we ons afvragen, op welke manier bestaan fenomenen? ... Nagarjuna beweert dat de existentiële status van fenomenen alleen kan zijn begrepen in termen van afhankelijke oorsprong "( Essence of the Heart Sutra, p. 111).
Zenleraar Taigen Daniel Leighton zei:
"Manjusri is de bodhisattva van wijsheid en inzicht, doordringend in de fundamentele leegte, universele gelijkheid en ware aard van alle dingen. Manjusri, wiens naam 'nobele, zachte' betekent, ziet in de essentie van elke fenomenale gebeurtenis. Deze essentiële aard is dat niets een vast bestaan op zich heeft, onafhankelijk van de hele wereld eromheen. Het werk van wijsheid is om de illusoire zelf-andere dichotomie te doorzien, onze ingebeelde vervreemding van onze wereld. Het bestuderen van het zelf in dit licht, Het flitsende bewustzijn van Manjusri realiseert de diepere, enorme kwaliteit van het zelf, bevrijd van al onze vaak onbetwiste, verzonnen kenmerken "( Bodhisattva Archetypes, p. 93).
Het Vajra-zwaard van discriminerend inzicht
Het meest dynamische kenmerk van Manjusri is zijn zwaard, het vajra-zwaard van discriminerende wijsheid of inzicht. Het zwaard snijdt door onwetendheid en de verwikkelingen van conceptuele opvattingen. Het snijdt ego en zelf gecreëerde obstakels weg. Soms staat het zwaard in vlammen, wat licht of transformatie kan vertegenwoordigen. Het kan dingen in twee delen, maar het kan ook in één snijden door het zelf / andere dualisme te snijden. Er wordt gezegd dat het zwaard zowel leven kan geven als nemen.
Judy Lief schreef in "The Sharp Sword of Prajna" ( Shambhala Sun, mei 2002):
"Het zwaard van prajna heeft twee scherpe kanten, niet slechts één. Het is een zwaard met twee bladen, scherp aan beide kanten, dus wanneer je een slag van prajna maakt, snijdt het twee manieren. Wanneer je door bedrog snijdt, ben je ook het doorsnijden van het ego dat daarvoor de eer heeft. Je blijft nergens, min of meer. "
Oorsprong van Manjusri
Manjusri verschijnt voor het eerst in de boeddhistische literatuur in Mahayana sutras, in het bijzonder de Lotus Sutra, de Flower Ornament Sutra en de Vimalakirti Sutra evenals de Prajna Paramamita Sutra. (De Prajna Paramitata is eigenlijk een grote verzameling van soetra's met de Hart Sutra en Diamanten Sutra) Hij was in de 4e eeuw populair in India en in de 5e of 6e eeuw was hij een van de belangrijkste figuren van Mahayana geworden iconografie.
Hoewel Manjusri niet in de Pali Canon verschijnt, associëren sommige geleerden hem met Pancasikha, een hemelse muzikant die voorkomt in de Digha-nikaya van de Pali Canon.
De gelijkenis van Manjusri wordt vaak gevonden in zen-meditatiehallen en hij is een belangrijke godheid in de Tibetaanse Tantra. Naast wijsheid wordt Manjusri geassocieerd met poëzie, oratorium en schrijven. Er wordt gezegd dat hij een bijzonder melodieuze stem heeft.
