Mahayana is de dominante vorm van boeddhisme in China, Japan, Korea, Tibet, Vietnam en verschillende andere landen. Sinds zijn oorsprong ongeveer 2.000 jaar geleden is het Mahayana-boeddhisme verdeeld in vele subscholen en sekten met een breed scala aan doctrines en praktijken. Dit omvat Vajrayana (Tantra) -scholen zoals sommige takken van het Tibetaans boeddhisme, die vaak worden geteld als een afzonderlijke "yana" (voertuig). Omdat Vajrayana op Mahayana-leer is gebaseerd, wordt het vaak als onderdeel van die school beschouwd, maar Tibetanen en veel geleerden zijn van mening dat Vajrayana een afzonderlijke vorm is. Bijvoorbeeld, volgens de bekende wetenschapper en historicus Reginald Ray in zijn baanbrekende boek Onverwoestbare waarheid (Shambhala, 2000):
De essentie van de Vajrayana-traditie bestaat uit het maken van een direct verband met de boeddha-natuur van binnen ... dit in tegenstelling tot de Hinayana [nu algemeen Theraveda genoemd] en Mahayana, die causale voertuigen worden genoemd omdat hun praktijk de oorzaken ontwikkelt door waarmee de verlichte staat uiteindelijk kan worden gecontacteerd ...
... Men betreedt eerst de Hinayana [nu algemeen Theraveda genoemd] door toevlucht te nemen tot de Boeddha, dharma en sangha, en men streeft vervolgens een ethisch leven na en beoefent meditatie. Vervolgens volgt men de Mahayana, door de Bodhisattva-gelofte af te leggen en te werken voor het welzijn van anderen en zichzelf. En dan gaat men de Vajrayana binnen en vervult zijn Bodhisattva-gelofte door verschillende vormen van intensieve meditatiebeoefening.
Omwille van dit artikel zal de discussie Mahayana echter de praktijk van Vajrayana omvatten, omdat beide zich richten op de Bodhisattva-gelofte, waardoor ze zich onderscheiden van Theravada.
Het is moeilijk om algemene uitspraken te doen over Mahayana die gelden voor Mahayana. De meeste Mahayana-scholen bieden bijvoorbeeld een toegewijd pad voor leken, maar anderen zijn voornamelijk kloosterlijk, zoals het geval is met het Theravada-boeddhisme. Sommige zijn gericht op een meditatiebeoefening, terwijl anderen de meditatie vergroten met zingen en bidden.
Om Mahayana te definiëren, is het nuttig om te begrijpen hoe het zich onderscheidt van de andere grote school van het boeddhisme, Theravada.
De tweede draaiing van het Dharmawiel
Het Boeddhisme van Theravada is filosofisch gebaseerd op de eerste draaiing van het Dharmawiel van Boeddha, waarin de waarheid van egoloosheid of leegte van het zelf centraal staat in de praktijk. Mahayana daarentegen is gebaseerd op de tweede draaiing van het wiel, waarin alle 'dharma's' (werkelijkheden) worden gezien als leegte (sunyata) en zonder inherente realiteit. Niet alleen het ego, maar alle schijnbare realiteit wordt als een illusie beschouwd.
De Bodhisattva
Terwijl Theravada de nadruk legt op individuele verlichting, benadrukt Mahayana de verlichting van alle wezens. Het Mahayana-ideaal is om een bodhisattva te worden die ernaar streeft alle wezens te bevrijden van de cyclus van geboorte en dood, waarbij individuele verlichting wordt omzeild om anderen te helpen. Het ideaal in Mahayana is om alle wezens samen te laten verlichten, niet alleen uit een gevoel van compassie, maar omdat onze onderlinge verbondenheid het onmogelijk maakt om onszelf van elkaar te scheiden.
Boeddha natuur
Verbonden met sunyata is de leer dat Boeddha Natuur de onveranderlijke aard van alle wezens is, een leer die niet in Theravada wordt gevonden. Hoe Boeddha Natuur precies wordt begrepen, verschilt enigszins van de ene Mahayana-school tot de andere. Sommigen verklaren het als een zaadje of potentieel; anderen zien het als volledig gemanifesteerd maar niet herkend vanwege onze wanen. Deze leer maakt deel uit van de Derde Draaiing van het Dharmawiel en vormt de basis van de Vajrayana-tak van Mahayana, en van de esoterische en mystieke praktijken van Dzogchen en Mahamudra.
Belangrijk voor Mahayana is de leer van de Trikaya, die zegt dat elke Boeddha drie lichamen heeft. Dit worden de dharmakaya, sambogakaya en nirmanakaya genoemd . Heel eenvoudig, dharmakaya is het lichaam van absolute waarheid, sambogakaya is het lichaam dat de gelukzaligheid van verlichting ervaart, en nirmanakaya is het lichaam dat zich in de wereld manifesteert. Een andere manier om de Trikaya te begrijpen is om de dharmakaya te beschouwen als de absolute aard van alle wezens, sambogakaya als de zalige ervaring van verlichting, en nirmanakaya als een Boeddha in menselijke vorm. Deze doctrine baant de weg voor het geloof in een Boeddha-natuur die inherent aanwezig is in alle wezens en die kan worden gerealiseerd door de juiste praktijken.
Mahayana-geschriften
Mahayana-praktijk is gebaseerd op Tibetaanse en Chinese canons. Terwijl het Theravada-boeddhisme de Pali Canon volgt, waarvan gezegd wordt dat ze alleen de feitelijke leer van de Boeddha bevatten, hebben de Chinese en Tibetaanse Mahayana-kanonnen teksten die overeenkomen met veel van de Pali Canon, maar hebben ook een groot aantal soetra's en commentaren toegevoegd die strikt zijn Mahayana. Deze aanvullende soetra's worden in Theravada niet als legitiem beschouwd. Deze omvatten hoog aangeschreven soetra's zoals de Lotus en de Prajnaparamita soetra's.
Mahayana-boeddhisme gebruikt het Sanskriet in plaats van de Pali-vorm van algemene termen; bijvoorbeeld soetra in plaats van soetra ; dharma in plaats van dhamma .
