Is er een echt verband tussen religie en bijgeloof? Sommigen, met name aanhangers van verschillende religieuze geloven, zullen vaak beweren dat de twee fundamenteel verschillende soorten overtuigingen zijn. Degenen die buiten de religie staan, zullen echter een aantal zeer belangrijke en fundamentele overeenkomsten opmerken die nader worden bekeken.
Zijn ze echt zo anders?
Het is duidelijk dat niet iedereen die religieus is ook bijgelovig is, en niet iedereen die bijgelovig is, ook religieus is. Een persoon kan zijn hele leven trouw naar de kerk gaan zonder een zwarte kat na te denken die voor hem loopt. Aan de andere kant kan een persoon die elke religie volledig verwerpt, bewust of onbewust vermijden om onder een ladder te lopen even als er niemand op de ladder is die iets kan laten vallen.
Als geen van beide noodzakelijkerwijs naar de ander leidt, kan het gemakkelijk zijn om te concluderen dat het verschillende soorten overtuigingen zijn. Omdat bovendien het etiket superstition een negatief oordeel over irrationaliteit, kinderachtigheid of primitiviteit lijkt te bevatten, is het begrijpelijk dat religieuze gelovigen niet willen dat hun geloof wordt gecategoriseerd met bijgeloof.
overeenkomsten
We moeten echter erkennen dat de overeenkomsten niet oppervlakkig zijn. Ten eerste zijn zowel bijgeloof als traditionele religies niet-materialistisch van aard. Ze zien de wereld niet als een plaats bestuurd door opeenvolgingen van oorzaak en gevolg tussen materie en energie. In plaats daarvan veronderstellen ze de toegevoegde aanwezigheid van immateriële krachten die de loop van ons leven beïnvloeden of beheersen.
Verder lijkt er ook een verlangen te zijn om betekenis en samenhang te geven aan anders willekeurige en chaotische gebeurtenissen. Als we gewond raken bij een ongeluk, kan het worden toegeschreven aan een zwarte kat, aan het morsen van zout, aan het niet betalen van voldoende eer aan onze voorouders, aan het brengen van de juiste offers aan de geesten, enz. Er lijkt een echt continuüm tussen wat we de neiging hebben om uperstition te noemen en de ideeën in animistische religies.
In beide gevallen wordt van mensen verwacht dat ze bepaalde acties vermijden en andere acties uitvoeren om ervoor te zorgen dat ze niet het slachtoffer worden van de ongeziene krachten die aan het werk zijn in onze wereld. In beide gevallen lijkt het idee dat dergelijke ongeziene krachten aan het werk zijn, (althans gedeeltelijk) voort te komen uit zowel de wens om anders willekeurige gebeurtenissen te verklaren als uit de wens om een middel te hebben om die gebeurtenissen te beïnvloeden.
Dit zijn allemaal belangrijke psychologische voordelen die vaak worden gebruikt om de reden te verklaren waarom religie bestaat en waarom religie blijft bestaan. Ze zijn ook redenen voor het bestaan en de volharding van bijgeloof. Het lijkt dan ook redelijk om te beweren dat bijgeloof misschien geen vorm van religie is, maar uit een aantal van dezelfde fundamentele menselijke behoeften en verlangens voortkomt als religie. Een beter begrip van hoe en waarom bijgeloof ontstaat, kan dus nuttig zijn om een beter begrip en waardering van religie te krijgen.
