Zen-boeddhisme betekent meestal Japanse Zen, hoewel er ook Chinese, Koreaanse en Vietnamese Zen is, respectievelijk Chan, Seon en Thien genoemd. Er zijn twee grote scholen Japanse Zen, Soto en Rinzai, die in China zijn ontstaan. Dit artikel gaat over de Chinese oorsprong van Rinzai Zen.
Chan is de originele Zen, een school voor het Mahayana-boeddhisme, gesticht in het China van de 6e eeuw. Een tijd lang waren er vijf verschillende scholen Chan, maar drie daarvan werden opgenomen in een vierde, Linji, die in Japan Rinzai zou worden genoemd. De vijfde school is Caodong, de voorvader van Soto Zen.
Historische achtergrond
De Linji-school ontstond tijdens een turbulente tijd in de Chinese geschiedenis. De grondlegger, Linji Yixuan, werd waarschijnlijk rond 810 CE geboren en stierf in 866, dat tegen het einde van de Tang-dynastie was. Linji zou een monnik zijn geweest toen een Tang-keizer het boeddhisme in 845 verbood. Sommige scholen van het boeddhisme, zoals de esoterische Mi-tsung-school (gerelateerd aan de Japanse Shingon) verdwenen volledig vanwege het verbod, en Huayan Boeddhisme bijna. Pure Land overleefde omdat het een brede populariteit genoot en Chan werd grotendeels gespaard omdat veel van zijn kloosters in afgelegen gebieden lagen, niet in de steden.
Toen de Tang-dynastie in 907 viel, raakte China in chaos. Vijf heersende dynastieën kwamen en gingen snel; China versplinterde in koninkrijken. De chaos was ingetogen nadat de Song-dynastie werd opgericht 960.
Tijdens de laatste dagen van de Tang-dynastie en tijdens de chaotische Five Dynasties-periode, kwamen vijf verschillende scholen van Chan naar voren die de Vijf Huizen werden genoemd. Zeker, sommige van deze Huizen kregen vorm terwijl de Tang-dynastie op zijn hoogtepunt was, maar het was aan het begin van de Song-dynastie dat ze als zelfstandige scholen werden beschouwd.
Van deze vijf huizen was Linji waarschijnlijk het best bekend om zijn excentrieke stijl van lesgeven. In navolging van het voorbeeld van de oprichter, meester Linji, schreeuwden, grepen, sloegen en handelden Linji-leraren studenten als een middel om hen te laten ontwaken. Dit moet effectief zijn geweest, want Linji werd de dominante school van Chan tijdens de Song-dynastie.
Koan overpeinzing
De formele, gestileerde manier van koan-contemplatie zoals die vandaag in Rinzai wordt beoefend, ontwikkelde zich in Song Dynasty Linji, hoewel veel van de koanliteratuur veel ouder is. In principe zijn koans (in het Chinees , gongan ) vragen van Zen-leraren die rationele antwoorden tarten . Tijdens de Song-periode ontwikkelde Linji Chan formele protocollen voor het werken met koans die zouden worden geërfd door de Rinzai-school in Japan en die nog steeds algemeen worden gebruikt.
In deze periode werden de klassieke koancollecties verzameld. De drie bekendste collecties zijn:
- De Biyan Lu (in het Japans, de Hekiganroku, gewoonlijk vertaald als "The Blue Cliff Record"), samengesteld in zijn definitieve vorm door Yuanwu Keqin (1063-1135)
- De Congrong Lu (in het Japans, de Shoyoroku, gewoonlijk vertaald met "The Book of Equanimity" of "The Book of Serenity"), samengesteld door Hongzhi Zhengjue (1091-1157). Merk op dat meester Hongzhi eigenlijk van de Caodong-school was, niet Linji.
- De Wumenguan (in het Japans, de Mumonka n, gewoonlijk vertaald als "De Gateless Gate"), samengesteld door Wumen Hui-k'ai (1183-1260)
Tot op de dag van vandaag is het primaire onderscheid tussen Linji en Caodong, of Rinzai en Soto, de benadering van koans. In Linji / Rinzai worden koans overwogen door een bepaalde meditatiepraktijk; studenten moeten hun begrip aan hun leraren presenteren en mogelijk moeten ze dezelfde koan meerdere keren presenteren voordat het "antwoord" wordt goedgekeurd. Deze methode duwt de student in een staat van twijfel, soms intense twijfel, die kan worden opgelost door een verlichtingservaring genaamd Kensho in het Japans.
In Caodong / Soto zitten beoefenaars stil in een staat van alertheid zonder zich naar een doel te duwen, een oefening die shikantaza wordt genoemd, of 'gewoon zitten'. De hierboven genoemde koancollecties worden echter in Soto gelezen en bestudeerd en individuele koans worden in verzamelde presentaties aan verzamelde beoefenaars gepresenteerd.
Lees meer : "Inleiding tot Koans"
Overdracht naar Japan
Myoan Eisai (1141-1215) wordt beschouwd als de eerste Japanse monnik die Chan in China studeert en terugkeert om het met succes in Japan te onderwijzen. Eisai's was een Linji-praktijk gecombineerd met elementen van Tendai en esoterisch boeddhisme. Zijn dharma-erfgenaam Myozan was een tijd lang de leraar van Dogen, oprichter van Soto Zen. Het onderricht van Eisai duurde een paar generaties maar overleefde het niet. Binnen enkele jaren vestigde een aantal andere Japanse en Chinese monniken echter ook Rinzai-lijnen in Japan.
Linji in China Na de Song-dynastie
Tegen de tijd dat de Song-dynastie in 1279 eindigde, was het Boeddhisme in China al in verval. Andere Chan-scholen werden opgenomen in Linji, terwijl de Caodong-school volledig vervaagde in China. Alle overgebleven Chan-boeddhisme in China is van Linji-afkomst.
Wat volgde voor Linji was een periode van vermenging met andere tradities, voornamelijk Pure Land. Met een paar opmerkelijke periodes van opwekking was Linji voor het grootste deel een vage kopie van wat het was geweest.
Chan werd nieuw leven ingeblazen in het begin van de 20e eeuw door Hsu Yun (1840-1959). Hoewel onderdrukt tijdens de Culturele Revolutie, heeft Linji Chan vandaag een sterke aanhang in Hong Kong en Taiwan en een groeiende aanhang in het Westen.
Sheng Yen (1930-2009), een derde generatie dharma-erfgenaam van Hsu Yun en een 57e generatie erfgenaam van meester Linji, werd een van de meest prominente boeddhistische leraren in onze tijd. Master Sheng Yen richtte Dharma Drum Mountain op, een wereldwijde boeddhistische organisatie met hoofdkantoor in Taiwan.
