Als de belangrijkste bron van islamitische wetgeving, schetst de koran algemene richtlijnen die moslims moeten volgen bij het verdelen van de nalatenschap van een overleden familielid. De formules zijn gebaseerd op een fundament van billijkheid en waarborgen de rechten van elk individueel familielid. In moslimlanden kan een familierechtbank de formule toepassen op basis van unieke gezinssamenstelling en omstandigheden. In niet-moslimlanden worden rouwende familieleden vaak zelf achtergelaten, met of zonder advies van leden en leiders van moslimgemeenschappen.
De koran bevat slechts drie verzen die specifieke richtlijnen geven over overerving (hoofdstuk 4, verzen 11, 12 en 176). De informatie in deze verzen staat, samen met de praktijken van de profeet Mohammed, toe dat moderne wetenschappers hun eigen redenering gebruiken om de wet tot in detail uit te breiden. De algemene principes zijn als volgt:
Vaste verplichtingen
Net als bij andere rechtsstelsels, moet volgens de islamitische wet eerst de nalatenschap van de overledene worden gebruikt om begrafeniskosten, schulden en andere verplichtingen te betalen. Wat overblijft wordt dan verdeeld onder erfgenamen. De koran zegt: van wat ze achterlaten, na een legaat dat ze mogelijk hebben gemaakt, of schuld (4:12).
Een testament schrijven
Een testament wordt aanbevolen in de islam. De profeet Mohammed zei ooit: Het is de plicht van een moslim die iets te bieden heeft om twee nachten niet voorbij te laten gaan zonder een testament op te schrijven (Bukhari).
Vooral in niet-moslimlanden wordt moslims geadviseerd een testament te schrijven om een executeur te benoemen en te bevestigen dat zij willen dat hun nalatenschap wordt verdeeld volgens islamitische richtlijnen. Het is ook raadzaam voor islamitische ouders om een voogd voor minderjarige kinderen aan te stellen, in plaats van een beroep te doen op niet-islamitische rechtbanken.
Tot een derde van het totale vermogen kan worden gereserveerd voor de betaling van een legaat naar keuze. De begunstigden van een dergelijk legaat mogen geen vaste erfgenamen zijn - familieleden die automatisch erven volgens de in de Koran uiteengezette afdelingen (zie hieronder). Een legaat doen aan iemand die al een vast aandeel heeft geërfd, zou het aandeel van die persoon oneerlijk vergroten ten opzichte van de anderen. Men kan echter legaat aan personen die niet een van de vaste erfgenamen zijn, andere derden, liefdadigheidsinstellingen, enz. erfgenamen, aangezien hun aandelen dienovereenkomstig moeten worden verminderd.
Volgens de islamitische wet moeten alle juridische documenten, met name testamenten, worden gezien. Een persoon die van een persoon erft, kan geen getuige zijn van de wil van die persoon, omdat het een belangenconflict is. Het wordt aanbevolen om de wetten van uw land / locatie te volgen bij het opstellen van een testament, zodat het na uw overlijden door de rechtbanken wordt aanvaard.
Vaste erfgenamen: naaste familieleden
Na verantwoording van persoonlijke legaten vermeldt de koran expliciet bepaalde naaste familieleden die een vast deel van het landgoed erven. In geen geval kunnen deze personen hun vaste aandeel worden ontzegd en deze bedragen worden direct berekend nadat de eerste twee stappen zijn ondernomen (verplichtingen en legaten).
Het is niet mogelijk dat deze familieleden uit een testament worden weggesneden omdat hun rechten in de Koran zijn uiteengezet en niet kunnen worden weggenomen, ongeacht de gezinsdynamiek. De fixe erfgenamen zijn naaste familieleden waaronder echtgenoot, echtgenote, zoon, dochter, vader, moeder, grootvader, grootmoeder, volle broer, volle zus en verschillende halfbroers en zussen.
Uitzonderingen op deze automatische, fixed erfenis omvatten ongelovigen Moslims erven niet van niet-moslim familieleden, ongeacht hoe dichtbij, en vice versa. Ook zal een persoon die schuldig wordt bevonden aan moord (opzettelijk of onopzettelijk) niet erven van de overledene. Dit is bedoeld om mensen te ontmoedigen misdaden te plegen om financieel voordeel te behalen.
Het aandeel dat elke persoon erft hangt af van een formule die wordt beschreven in hoofdstuk 4 van de Koran. Het hangt af van de mate van relatie en het aantal andere vaste erfgenamen. Het kan behoorlijk ingewikkeld worden. Dit document beschrijft de verdeling van middelen zoals die wordt toegepast bij Zuid-Afrikaanse moslims.
Voor hulp bij specifieke omstandigheden is het verstandig om een advocaat te raadplegen die gespecialiseerd is in dit aspect van het islamitische familierecht in uw land. Er zijn ook online rekenmachines (zie hieronder) die proberen de berekeningen te vereenvoudigen.
Residual erfgenamen: verre familieleden
Zodra de berekeningen zijn gemaakt voor de vaste erfgenamen, kan de nalatenschap een resterend saldo hebben. Het landgoed wordt vervolgens verder verdeeld in iduele erfgenamen of meer verre familieleden. Dit kunnen tantes, ooms, nichten en neven of andere verre familieleden zijn als er geen andere naaste familieleden overblijven.
Mannen versus vrouwen
De Koran stelt duidelijk: Mannen zullen een aandeel hebben in wat ouders en verwanten achterlaten, en vrouwen zullen een aandeel hebben in wat ouders en verwanten achterlaten (Koran 4: 7). Zowel mannen als vrouwen kunnen dus erven.
Het opzij zetten van delen van de erfenis voor vrouwen was destijds een revolutionair idee. In het oude Arabië werden vrouwen, net als in veel andere landen, als een deel van het bezit beschouwd en moesten zij zelf worden verdeeld onder zuiver mannelijke erfgenamen. In feite erfde alleen de oudste zoon alles, waardoor alle andere familieleden van een deel werden beroofd. De koran schafte deze onrechtvaardige praktijken af en nam vrouwen op als eigen erfgenamen.
Het is algemeen bekend en verkeerd begrepen dat een vrouw de helft krijgt van wat een man krijgt in islamitische erfenis. Deze over-vereenvoudiging negeert verschillende belangrijke punten.
De variaties in aandelen hebben meer te maken met de mate van familierelatie en het aantal erfgenamen dan met een simpele mannelijke versus vrouwelijke voorkeur. Het vers dat bepaalt dat een aandeel voor een man gelijk is aan dat van twee vrouwen, geldt alleen voor kinderen die erven van hun overleden ouders.
In andere omstandigheden (bijvoorbeeld ouders die erven van een overleden kind), zijn de aandelen gelijk verdeeld tussen mannen en vrouwen.
Geleerden wijzen erop dat het binnen het volledige economische systeem van de islam logisch is dat een broer het dubbele van zijn zus krijgt, omdat hij uiteindelijk verantwoordelijk is voor haar financiële zekerheid. De broer moet een deel van dat geld uitgeven aan het onderhoud en de verzorging van zijn zus; dit is een recht dat zij tegen hem heeft dat kan worden afgedwongen door islamitische rechtbanken. Het is dus billijkheid dat zijn aandeel groter is.
Uitgaven voorafgaand aan de dood
Het wordt aanbevolen voor moslims om langdurige, liefdadigheidsacties gedurende hun hele leven te overwegen, en niet alleen tot het einde te wachten om het beschikbare geld te verdelen. De profeet Mohammed werd ooit gevraagd: 'Welke liefdadigheid is de hoogste in beloning?'. Hij antwoordde:
Het goede doel dat je uitgeeft terwijl je gezond bent en bang bent voor armoede en rijk wilt worden. Stel het niet uit tot het moment van naderen van de dood en zeg dan: Geef zoveel aan die-en-die, en zoveel aan die-en-die.
Het is niet nodig om te wachten tot het einde van iemands leven voordat rijkdom wordt verdeeld onder goede doelen, vrienden of familieleden van welke aard dan ook. Tijdens je leven kan je rijkdom worden besteed zoals jij wilt. Het is pas na de dood, in het testament, dat het bedrag wordt beperkt tot 1/3 van de nalatenschap om de rechten van legitieme erfgenamen te beschermen.
