De Upanishads vormen de kern van de Indiase filosofie. Ze zijn een verbazingwekkende verzameling geschriften uit originele mondelinge transmissies, die toepasselijk zijn beschreven door Shri Aurobindo als "het allerhoogste werk van de Indiase geest". Hier vinden we alle fundamentele leringen die centraal staan in het hindoeïsme - de concepten 'karma' (actie), 'samsara' (reïncarnatie), 'moksha' (nirvana), de 'atman' (ziel), en de 'Brahman' (Absolute Almachtige). Ze zetten ook de belangrijkste Vedische doctrines uiteen van zelfrealisatie, yoga en meditatie. De Upanishads zijn toppen van het denken over de mensheid en het universum, ontworpen om menselijke ideeën tot het uiterste te beperken. Ze geven ons zowel spirituele visie als filosofische argumenten, en het is een strikt persoonlijke inspanning dat men de waarheid kan bereiken.
Betekenis van 'Upanishad'
De term 'Upanishad' betekent letterlijk 'dichtbij zitten' of 'dicht bij zitten', en impliceert aandachtig luisteren naar de mystieke doctrines van een goeroe of een spirituele leraar, die de fundamentele waarheden van het universum heeft begrepen. Het duidt op een periode in de tijd dat groepen leerlingen bij de leraar zaten en van hem de geheime leer leerden in de stilte van 'ashrams' in het bos of kluizenaars. In een andere betekenis van de term betekent 'Upanishad' 'Brahma-kennis' waardoor onwetendheid wordt vernietigd. Enkele andere mogelijke betekenissen van het samengestelde woord 'Upanishad' zijn 'naast elkaar plaatsen' (gelijkwaardigheid of correlatie), een 'bijna-benadering' (tot het Absolute Wezen), 'geheime wijsheid' of zelfs 'zitten in de buurt van de verlichte'.
Tijd van samenstelling van de Upanishads
Historici en indologen hebben de datum van samenstelling van de Upanishads van rond 800 - 400 v.Chr. Gesteld, hoewel veel van de versversies misschien veel later zijn geschreven. Ze zijn zelfs gedurende een zeer lange periode geschreven en vertegenwoordigen geen samenhangend geheel van informatie of een bepaald geloofssysteem. Er is echter een gemeenschappelijke gedachte en aanpak.
De hoofdboeken
Hoewel er meer dan 200 Upanishads zijn, zijn er slechts dertien geïdentificeerd die de kernleer voorstellen. Het zijn de Chandogya, Kena, Aitareya, Kaushitaki, Katha, Mundaka, Taittriyaka, Brihadaranyaka, Svetasvatara, Isa, Prasna, Mandukya en de Maitri Upanishads . Een van de oudste en langste van de Upanishads, de Brihadaranyaka zegt:
"Leid mij van het onwerkelijke naar het echte!
Leid me uit de duisternis naar het licht!
Leid mij uit de dood naar onsterfelijkheid! "
De kern van de Upanishads is dat dit kan worden bereikt door te mediteren met het besef dat iemands ziel ('atman') één is met alle dingen, en dat 'één' 'Brahman' is, wat het 'alles' wordt.
Wie schreef de Upanishads?
De auteurs van de Upanishads waren veel, maar ze kwamen niet alleen uit de priesterkaste. Ze waren dichters die vatbaar waren voor flitsen van spirituele wijsheid, en hun doel was om een paar gekozen leerlingen naar het punt van bevrijding te leiden, dat ze zelf hadden bereikt. Volgens sommige geleerden is de hoofdfiguur in de Upanishads Yajnavalkya, de grote wijze die de leer van 'neti-neti' voorstelde, de opvatting dat 'waarheid alleen kan worden gevonden door de ontkenning van alle gedachten erover'. Andere belangrijke Upanishadische wijzen zijn Uddalaka Aruni, Shwetaketu, Shandilya, Aitareya, Pippalada, Sanat Kumara. Veel eerdere Vedische leraren zoals Manu, Brihaspati, Ayasya en Narada zijn ook te vinden in de Upanishads.
De mens is het centrale mysterie van het universum en de sleutel tot alle andere mysteries. Mensen zijn inderdaad ons grootste raadsel. Zoals de beroemde fysicus, zei Niels Bohr ooit: "We zijn zowel toeschouwers als acteurs in het grote drama van het bestaan." Vandaar het belang van het ontwikkelen van wat bekend staat als de 'wetenschap van menselijke mogelijkheden'. Het was zo'n wetenschap dat India de Upanishads zocht en vond in een poging het mysterie van de mens te ontrafelen.
Wetenschap van het Zelf
Vandaag zien we een groeiende drang bij iedereen om het 'ware zelf' te realiseren. We voelen scherp de behoefte om onze kennis tot wijsheid te laten bloeien. Een vreemd verlangen om te weten over het oneindige en het eeuwige stoort ons. Het is tegen deze achtergrond van moderne gedachten en ambities dat de bijdragen van de Upanishads aan de menselijke culturele erfenis aanzienlijk worden.
Het doel van de Veda's was om het ware welzijn van alle wezens te verzekeren, zowel werelds als spiritueel. Voordat een dergelijke synthese kon worden bereikt, was het nodig om de innerlijke werelden tot in de diepte te doordringen. Dit is wat de Upanishads met precisie hebben gedaan en ons de wetenschap van het zelf hebben gegeven, waardoor de mens het lichaam, de zintuigen, het ego en alle andere niet-zelfelementen achterlaat die vergankelijk zijn. De Upanishads vertellen ons het grote verhaal van deze ontdekking van het goddelijke in het hart van de mens.
Het verhaal van binnenuit
Al heel vroeg in de ontwikkeling van de Indiase beschaving werd de man zich bewust van een vreemd nieuw veld van menselijke ervaring - het innerlijke van de natuur zoals geopenbaard in de mens, en in zijn bewustzijn en zijn ego. Het verzamelde volume en kracht naarmate de jaren vorderden totdat het in de Upanishads een zondvloed werd die uitging in een systematisch, objectief en wetenschappelijk streven naar waarheid in de diepte van de ervaring. Het geeft ons een indruk van de enorme fascinatie die dit nieuwe onderzoeksveld voor de hedendaagse geest inhield.
Deze Indiase denkers waren niet tevreden met hun intellectuele speculaties. Ze ontdekten dat het universum een mysterie bleef en het mysterie alleen dieper werd met de vooruitgang van dergelijke kennis, en een van de belangrijke componenten van dat verdieping van het mysterie is het mysterie van de mens zelf. De Upanishads werden zich bewust van deze waarheid, die de moderne wetenschap nu benadrukt.
In de Upanishads krijgen we een kijkje in de werking van de hoofden van de grote Indiase denkers die niet werden gehinderd door de tirannie van religieus dogma, politieke autoriteit, de druk van de publieke opinie, op zoek naar waarheid met onbevooroordeelde toewijding, zeldzaam in de geschiedenis van gedachte. Zoals Max Muller heeft opgemerkt: "Geen van onze filosofen, die Heraclitus, Plato, Kant of Hegel niet hebben aanvaard, heeft het gewaagd een dergelijke spits op te richten, nooit bang door storm of bliksem."
Bertrand Russell zei terecht: "Tenzij mannen evenveel in wijsheid toenemen als in kennis, zal een toename van kennis een toename van verdriet zijn." Terwijl de Grieken en de anderen zich specialiseerden in het onderwerp van de mens in de samenleving, specialiseerde India zich in de mens diepgaand, de mens als het individu, zoals Swami Ranganathananda het stelt. Dit was een heersende passie van de Indo-Ariërs in de Upanishads. De grote wijzen van de Upanishads hielden zich bezig met de man die zijn politieke of sociale dimensies te boven ging. Het was een onderzoek, dat niet alleen het leven maar ook de dood uitdaagde en resulteerde in de ontdekking van het onsterfelijke en goddelijke zelf van de mens.
De Indiase cultuur vormgeven
De Upanishads gaven een permanente oriëntatie aan de Indiase cultuur door hun nadruk op innerlijke penetratie en hun oprechte pleidooi voor wat de Grieken later formuleerden in het dictum 'man, ken uzelf'. Alle daaropvolgende ontwikkelingen van de Indiase cultuur werden krachtig geconditioneerd door deze Upanishadic erfenis.
De Upanishads onthullen een tijdperk gekenmerkt door een opmerkelijke vurigheid van gedachte en inspiratie. Het fysieke en mentale klimaat dat het mogelijk maakte, is het land van overvloed dat India was. Het hele sociale milieu van de Indo-Ariërs was rijp met grote mogelijkheden. Ze hadden ontspanning gevonden om na te denken en vragen te stellen. Ze hadden de keuze om de vrije tijd te gebruiken om de buitenwereld of de binnenwereld te veroveren. Met hun mentale gaven hadden ze hun mentale energieën omgezet in de verovering van de innerlijke wereld in plaats van de wereld van materie en leven op het zintuiglijke niveau.
Universeel en onpersoonlijk
De Upanishads hebben ons een geheel van inzichten gegeven die een universele kwaliteit over hen hebben en deze universaliteit vloeit voort uit hun onpersoonlijkheid. De wijzen die ze ontdekten, hadden zichzelf gedepersonaliseerd in de zoektocht naar waarheid. Ze wilden verder gaan dan de natuur en de transcendentale aard van de mens realiseren. Ze durfden deze uitdaging aan te gaan en de Upanishads zijn het unieke verslag van de methoden die ze hebben toegepast, de worstelingen die ze hebben ondernomen en de overwinning die ze hebben behaald in dit verbazingwekkende avontuur van de menselijke geest. En dit wordt ons overgebracht in passages van grote kracht en poëtische charme. Bij het zoeken naar het onsterfelijke, verleenden de wijzen de onsterfelijkheid aan de literatuur die het bracht.
