Mostbut niet allof 's werelds grootste religies zijn theïstisch: met als basis van hun praktijk een geloof en het geloof in het bestaan van één of meer godheden, of goden, die duidelijk gescheiden zijn van de mensheid zijn en met wie het mogelijk is om een relatie te hebben
Laten we kort kijken naar de verschillende manieren waarop de religies van de wereld theïsme hebben beoefend
Klassieke / filosofische definitie
Theoretisch is er een oneindige variatie in wat mensen zouden kunnen bedoelen met de term God, maar er worden vaak verschillende gemeenschappelijke attributen besproken, met name onder degenen die afkomstig zijn uit een westerse traditie van religie en filosofie. Omdat dit type theïsme zozeer steunt op een breed kader van kruisend religieus en filosofisch onderzoek, wordt het vaak aangeduid als lassical theism, standaardtheïsme, of filosofisch theïsme. Klassiek / Filosofisch Theïsme komt in vele vormen voor, maar in wezen geloven religies die in deze categorie vallen in de bovennatuurlijke aard van de god of goden die de religieuze praktijk ondersteunen.
Agnostisch theïsme
Terwijl atheïsme en theïsme handelen over geloof, gaat agnostiek over kennis. De Griekse wortels van de term combineren a (zonder) en gnosis ( kennis). Agnostiek betekent dus letterlijk zonder kennis. In de context waar het normaal wordt gebruikt, betekent de term: zonder kennis van het bestaan van goden. Omdat het voor een persoon mogelijk is om in een of meer goden te geloven zonder te beweren dat ze zeker weten dat er goden bestaan, is het mogelijk een agnostische theïst te zijn.
monotheïsme
De term monotheïsme komt van het Griekse monos, (één) en theos (god) . Monotheïsme is dus het geloof in het bestaan van een enkele god. Monotheïsme wordt meestal in contrast gebracht met polytheïsme (zie hieronder), wat een geloof is in veel goden, en met atheïsme, wat een afwezigheid is van enig geloof in welke god dan ook
Deïsme
Deïsme is eigenlijk een vorm van monotheïsme, maar het blijft duidelijk van aard en ontwikkeling om afzonderlijk te discussiëren te rechtvaardigen. Naast het aannemen van de overtuigingen van algemeen monotheïsme, nemen deïsten ook de overtuiging aan dat de enige bestaande god persoonlijk van aard is en transcendent van het geschapen universum. Ze verwerpen echter de overtuiging, algemeen onder monotheïsten in het Westen, dat deze god immanent is ens actief in het geschapen universum.
Henotheïsme en monolatrie
Henotheïsme is gebaseerd op de Griekse wortels heis of henos, (één) en theos (god). Maar de term is geen synoniem voor monotheïsme, ondanks het feit dat het dezelfde etymologische betekenis heeft.
Een ander woord dat hetzelfde idee uitdrukt, is monolatrie, dat is gebaseerd op de Griekse wortels monos (één) en latreia (dienst of religieuze eredienst). De term lijkt voor het eerst door Julius Wellhausen te zijn gebruikt om een soort polytheïsme te beschrijven waarin slechts een enkele god wordt aanbeden maar waar andere goden elders worden geaccepteerd. Veel tribale religies vallen in deze categorie
Polytheïsme
De term polytheïsme is gebaseerd op de Griekse wortels poly (veel) en theos ( god). De term wordt dus gebruikt om geloofsystemen te beschrijven waarin verschillende goden worden erkend en aanbeden. In de loop van de geschiedenis van de mensheid waren polytheïstische godsdiensten van de een of andere soort de dominante meerderheid. De klassieke Griekse, Romeinse, Indiase en Noorse religies waren bijvoorbeeld allemaal polytheïsmen
pantheïsme
Het woord pantheïsme is opgebouwd uit de Griekse wortels pan (alles) and theos ( god); daarom is pantheïsme ofwel een overtuiging dat het universum God is en aanbidding waardig is, of dat God de som is van alles wat er is en dat de gecombineerde substanties, krachten en natuurlijke wetten die we om ons heen zien, daarom manifestaties zijn van God. De vroege Egyptische en Hindoe-religies worden beschouwd als pantheïstisch en taoïsme wordt soms ook beschouwd als een pantheïstisch geloofssysteem.
panentheism
Het woord panentheïsme is Grieks voor all-in-God, pan-en-theos . Een panentheïstisch geloofssysteem stelt het bestaan van een god voor die elk deel van de natuur doordringt, maar die toch volledig van de natuur verschilt. Deze god maakt daarom deel uit van de natuur, maar behoudt tegelijkertijd nog steeds een onafhankelijke identiteit.
Onpersoonlijk idealisme
In de filosofie van het onpersoonlijke idealisme worden universele idealen geïdentificeerd als god. Er zijn elementen van onpersoonlijk idealisme, bijvoorbeeld in het christelijke geloof dat 'God liefde is', of de humanistische opvatting dat 'God kennis is'.
Een van deze woordvoerders, Edward Gleason Spaulding, verklaarde zijn filosofie als volgt:
God is het geheel van waarden, zowel bestaand als bestaand, en van die agentschappen en efficiënties waarmee deze waarden identiek zijn.
